Koffieboeren leven ver onder de armoedegrens: 'Ben jij bereid meer te betalen voor je kopje koffie?'

"Als we zo doorgaan is in 2050 vijftig procent van de koffiesector niet meer geschikt voor koffieteelt", zegt Heske Verburg, directeur van Solidaridad in Stax&Toine.

De Koffie Barometer is een rapport met een overzicht van de stand van zaken op het gebied van duurzaamheid en uitdagingen in de wereldwijde koffiesector. Dit jaar verscheen het rapport voor de zesde keer. Terwijl koffiebedrijven en retailers miljarden verdienen aan de koffieconsumptie blijft de armoede onder de boeren groeien.

De boeren blijven hopen op betere tijden

"Zolang als we bestaan is er sprake van schrijnende armoede onder de koffieboeren wat tot allerlei andere problemen leidt", zegt Verburg. "Koffieboeren verdienen zelf geen cent. Ze moeten hun koffie onder de kostprijs verkopen. Toch blijven ze koffie produceren, omdat ze hopen op betere tijden en niet anders kunnen. "

Omdat de productie voor de boeren meer kost dan dat het ze oplevert, moeten zij bezuinigen op lonen voor arbeiders. Ook moeten ze bezuinigen op het bemesten van de bodem wat leidt tot een eerder uitgeputte bodem en het kappen van bos voor nieuwe aanplant.

Klimaatverandering

En dan is er nog een probleem: klimaatverandering. "De koffieplant is gevoelig voor temperatuurwisselingen. We zien dat de temperatuur stijgt en soms is er sprake van hevige neerslag en dat heeft negatieve effecten op de koffieteelt."

De koffieteelt is tegen helling opgebouwd, waardoor vruchtbare aarde bij zware neerslag wegspoelt. Dan krijg de boeren te maken met plagen en ziektes in hun gewassen, waardoor ze minder oogst hebben of meer kosten moeten maken.

De coronacrisis maakt de situatie nog erger

Verburg: "Het is verrassend dat de situatie niet beter, maar alleen maar erger wordt. De koffieprijs zit nu onder de dollar per pond. Er zijn steeds meer boeren die onder de armoedegrens leven, omdat de kosten van productie steeds verder stijgen."

De boeren verdienen gemiddeld zo'n 1 dollar 90 per dag en dat is niet voldoende om in de basisbehoeften te voorzien. "Dat is behoorlijk frustrerend, want ondertussen verdienen grote bedrijven als Nestlé, Starbucks en Jacobs Douwe Egberts miljarden."

De coronacrisis doet er nog een schepje bovenop. De productie ging door, maar de vraag was een stuk minder afgelopen jaar. "Ook die kosten komen weer terecht op de boeren", legt Verburg uit. "Als dit zo doorgaat gaan er boeren omvallen, loopt de productie hard terug en is in 2050 vijftig procent van de koffiesector niet meer geschikt voor koffieteelt."

Grote koffiebedrijven lachen zich rot

Consumenten betalen niet minder voor een kopje koffie, dus alle 'extra winst' gaat naar de grote bedrijven en die lachen zich rot. Verburg: "De bedrijven stellen mooie doelstellingen en zeggen dat ze willen verduurzamen en de boeren willen helpen, maar daar is weinig van terug te zien."

"Er worden ambities geformuleerd, maar die zijn totaal niet meetbaar en daar wordt niet over gerapporteerd. De ambities die er zijn, zijn veel te kleinschalig als je kijkt naar de grote problemen die de boeren hebben, valt dat totaal niet met elkaar te meten."

"De verantwoordelijkheid voor de boeren ligt bij de koffiesector", zegt Verburg. "Zij moeten investeren in hun keten en een betere prijs voor de koffie betalen. Ook moet zijn boeren in staat stellen om te kunnen investeren in klimaatbestendigheid, zodat zij goede oogsten kunnen hebben."

Koffiefonds

De Amerikaanse econoom Jeffrey Sachs kwam kort voor de pandemie al met een plan om de lasten eerlijker te verdelen: het oprichten van een wereldwijd koffiefonds dat jaarlijks wordt gevuld met tien miljard dollar, door overheden, donateurs en de grote ondernemingen.

Als de grote ondernemingen een kwart van die som in zouden leggen, is dat nog geen halve cent per kopje koffie. "Met een halve cent per kopje koffie zouden de boeren al geholpen zijn. Dan kunnen boeren een betere prijs krijgen en investeren in hun grond."

Wat kun jij doen?

We drinken allemaal graag een goed kopje koffie. Dus wil je als consument bijdragen aan een eerlijkere prijs voor de boeren? Kies dan voor duurzame merken met een Fairtrade-label. Dan wordt er meer betaald voor de koffie dan de marktprijs, dus dan krijgt de boer meer.

Wil je echt het verschil maken? Verburg geeft als advies om je als consumenten van je te laten horen. "Vraag aan je koffiemerk wat ze doen aan het verbeteren van de leefomstandigheden van de boeren en duurzaamheid en laat weten dat je vindt dat de koffieboeren mee moeten profiteren."

Stax&Toine

Het middagmagazine Stax&Toine hoor je van maandag tot en met donderdag tussen 14.00 en 16.00 uur. Dionne Stax en Toine van Peperstraten nemen de luisteraar op een ontspannen eigenzinnige manier mee door het nieuws van de dag en spreken met gasten die iets bijzonders gaan doen. Muziek en lifestyle spelen een belangrijke rol in het programma.