Feit of fictie: papegaaien schelden erger en harder door hun verzorgers

Dat papegaaien ons imiteren is niet nieuw. Vaak worden de vogels, onder het mom van een grapje, scheldwoorden aangeleerd. Een beetje net zoals de eerste woorden die je vaak van iemand leert in een andere taal. Dat zijn geen woorden die je je moeder vertelt, of wel?

Smeerlap

Maar als het om papegaaien gaat, kan het soms nog best eens voor problemen zorgen. Deze exotische vogels kunnen soms wel 100 jaar worden, ze overleven hun baasje en komen in een opvang of een dierenpark terecht. Richard Loomans, eigenaar van Zoo Veldhoven, heeft inmiddels zo'n 1200 papegaaien in zijn park.

"Bijna alle papegaaien die binnenkomen, roepen iets wat ze thuis hebben geleerd", vertelt Loomans. "Ze komen met de gekste woorden: dikkop, smeerlap, mafkees, sukkel, teringlijer, oude viespeuk, godverdomme. Het begint met een grapje, maar ze leren het nooit meer af." Ook Dorith van Ewijk herkent dat probleem. Zij is papegaaien-gedragsdeskundige en voorzitter van Stichting De Vrolijke Papegaai. "Een papegaai iets aanleren is mensenwerk," stelt de deskundige. "Door dat schunnige taalgebruik worden ze kwetsbaar, want ze krijgen nergens meer een plekje thuis. Mensen willen ze niet meer."

Vriendjes

Waarom papegaaien ons imiteren weet Martijn Hammers, hij is ornitholoog (ofwel: vogeldeskundige) aan de Rijksuniversiteit Groningen. "De meeste zangvogels leren vooral heel vroeg in hun leven hoe ze moeten zingen", zegt Hammers. Hij is gespecialiseerd in sociaal gedrag onder dieren. "Een merel zingt de rest van zijn leven hetzelfde lied. Maar andere vogels imiteren weer, zoals spreeuwen. Die kunnen auto-alarmen na doen."

Hoe meer verschillende geluiden vogels kunnen produceren, hoe aantrekkelijker ze worden gevonden door de vrouwtjes. "Maar bij papegaaien speelt dit niet. Daar gaat het om het goed functioneren in een groep. Dus door dezelfde geluiden te imiteren, zouden ze elkaar kunnen herkennen. Het bevordert het groepsproces." Het gaat bij papegaaien dus niet om een lokroep, maar om sociale cohesie.

Timing

In de Zoo Veldhoven zijn de papegaaien onder hun soortgenoten. "Je merkt dat als ze weer in groepen zijn, dat dat gevloek direct afneemt," laat Loomans weten. "Als ze bij elkaar zitten wordt het minder. Dan wordt het schelden incidenteel." Papegaaien-gedragsdeskundige Dorith van Ewijk heeft een duidelijk devies: negeren. "Eigenlijk is alle aandacht die je de papegaai geeft, positief of negatief, een aanmoediging," geeft Van Ewijk aan. "Het kan een papegaai niets schelen of hij grappig is, aandacht is een impuls om het te blijven doen."

Zelf heeft Van Ewijk in haar opvang De Vrolijke Papegaai ook last van grofgebekte vogels. "Een grijze roodstaartpapegaai kwam vloekend en tierend de opvang binnen," vertelt Van Ewijk. "Zijn timing was ook heel goed. Als ik iets liet vallen, hoorde ik: GODVER! Dan moet ik me inhouden om niet te lachen," geeft de deskundige toe.

EenVandaag

Het actualiteitenprogramma EenVandaag wordt dagelijks uitgezonden tussen 16.00 uur en 17.00 uur op NPO Radio 1. De presentatie is in handen van Suzanne Bosman.