OM wil achterstand van ruim 50.000 strafzaken wegwerken

De rechtspraak kampte begin dit jaar al met 22.700 achterstallige rechtszaken. Sinds de coronacrisis is die berg de afgelopen twee maanden gegroeid tot ruim 50.000. "Absurd veel", volgens Otte. Om die gigantische achterstand weg te werken, neemt het Openbaar Ministerie meerdere maatregelen.

Zaken die normaliter voor de politierechter verschijnen, zullen worden afgehandeld door officieren van justitie. "Je moet kijken naar de wettelijke mogelijkheden. Het OM kan misdrijven waar maximaal zes jaar op staat zelf afdoen met een strafbeschikking."

Ook kijkt het OM naar mogelijkheden om zaken te seponeren, dus niet door te laten gaan. Dat kan alleen onder bepaalde voorwaarden; er mag bijvoorbeeld geen sprake zijn van slachtoffers of een recidiverende verdachte. Tenslotte doet het OM de suggestie om zaken maar door een enkelvoudige rechter te laten behandelen, in plaats van door een zogenaamde meervoudige kamer van drie rechters.

Rechtspositie verdachte ondermijnt

De maatregelen liggen op dit moment bij de minister van Justitie, maar zullen naar verwachting volgende week worden gepresenteerd. De nieuwe aanpak leidt tot kritische kanttekeningen. "Ik vind dat een hele lastige", zegt Petra van Kampen, lid van de Orde van Advocaten. "Want degene die het gezag over de opsporing heeft, de officier van justitie dus, is ook degene die de straf oplegt."

Zij vreest dat de maatregelen de rechtspositie van verdachten ondermijnt. Procureur-generaal Otte is het daar niet mee eens en wijst erop dat verdachten ook na de behandeling van hun zaak door de officier van justitie in hoger beroep kunnen. Een andere mogelijkheid om de gigantische achterstand weg te werken is er volgens Otte niet. "Als rechters die zaken zelf weg willen werken, be my guest."

Rechtbanken op slot

De belangrijkste oorzaak voor de enorme toename is de rechterlijke lockdown ten gevolge van de coronacrisis. De rechtbanken sloten op 17 maart hun deuren. Het leidde tot kritiek bij de politie, het OM en de burgemeesters, die meenden dat de rechterlijke macht te rigoureus had gehandeld en de zittingszalen snel weer zou moeten openen.

Rinus Otte beaamt dat verschil van inzicht. "De rechtbank zei: we kiezen voor het vervallen van zittingen, met uitzondering van hele urgente zaken. Wij hadden meer het idee: de rechtspleging moet in crisistijd doorgang vinden, maar met beperkingen van de lockdown."

Theo de Roos, emeritus-hoogleraar strafrecht, noemt het voornemen om eenvoudige strafzaken door de Officier van Justitie te laten behandelen "een uitermate zinnige mogelijkheid", vooral bij zaken die anders aan de politierechter waren voorgelegd. "Ik denk dat het een belangrijke manier is om te versnellen en de zakenlast wat minder te maken."

Meer journalistiek speurwerk?

Argos is het onderzoeksjournalistieke programma van de VPRO en HUMAN. Je hoort Argos op zaterdag van 14.00 tot 15.00 uur op NPO Radio 1. Terugluisteren kan via je favoriete podcastapp of via de website van Argos. Volg Argos ook via Facebook, Twitter en Linkedin.