VMBO'ers moeten ook een oriëntatiejaar kunnen doen

Het begon allemaal met Elke van den Hout haar eigen dochter Kee. Toen zij haar vroeg wat zij na haar VMBO wilde gaan doen had Kee geen idee. En uit navraag bleek dat ook veel schoolgenoten eigenlijk niet wisten wat zij na hun eindexamen wilden gaan doen. Niet vreemd als je vijftien/zestien jaar jong bent.

Dat zat Van den Hout, zelfstandig communicatieadviseur, behoorlijk dwars. Immers: Havisten en VWO'ers kunnen na hun eindexamen desgewenst rustig nadenken over hun toekomst zonder meteen een vervolgopleiding te kiezen. Of zoals Van den Hout zegt: "bijvoorbeeld lekker in een hangmat in Thailand, ook leuk hoor..".

Die luxe is VMBO'ers niet gegeven: zij móeten kiezen want ze zijn vanwege hun leeftijd nog leerplichtig. En omdat die keuze niet altijd goed uit valt ontstaan in de vervolgopleiding, of dat nu Havo of MBO is, niet zelden problemen. Uitval, switchen: een heel jaar naar de knoppen.

Tussen droom en daad

En dus ging Van den Hout, zonder enige ervaring op onderwijsgebied, aan de slag. Haar doel: twijfelende VMBO'ers ruimte geven om wél tot een goede keuze te kunnen komen. Een jaar tussen VMBO en MBO of Havo, waarin ze kunnen ontdekken waar ze goed in zijn, wat ze écht leuk vinden, waarin ze bijgeschoold kunnen worden in vakken waar ze niet in uitblinken of deelcertificaten kunnen halen voor vakken waar ze wél goed in zijn.

En meer dan dat: een jaar waarin ze ook kunnen werken aan hun persoonlijke ontwikkeling en vooral ook praktijkervaring op kunnen doen. Want daar schort het op het VMBO nog aan. Maar tussen droom en daad staan wetten in de weg, in dit geval letterlijk. Voor zo'n 'tussenjaar' zou een wetswijziging nodig zijn. Dat ontdekte Elke al snel toen ze met verschillende partijen ging praten: docenten, schoolbesturen en -directeuren, decanen, leerlingen en kamerleden.

Bijna zonder uitzondering was iedereen enthousiast, alleen bleek het wettelijk nogal moeilijk te liggen. De oplossing kwam uiteindelijk van MBO-kant. Niet een jaar tussen VMBO/HAVO en MBO, maar het eerste jaar op het MBO gebruiken als het oriëntatiejaar zoals ze dat voor ogen had.

De ideale partner

In Christien van Dinten, directeur bij het Amsterdamse ROC Top, vond ze haar ideale partner. Van Dinten hoorde Van den Hout haar plannen aan en zag meteen mogelijkheden om ze daadwerkelijk uit te voeren. In De Nieuws BV vertelt ze hoe ze het in de praktijk voor zich ziet: 's morgens werken de studenten aan zichzelf (wat wil ik, wat kan ik, waar zou ik naar toe willen?) en krijgen ze gewoon les in de kernvakken, terwijl de middag gereserveerd wordt voor de praktijk. Snuffelstages, stages, excursies naar bedrijven (ook in het buitenland) waar de studenten eventueel in geïnteresseerd zijn.

Dat alles doen ze samen met een studieloopbaanbegeleider, een vaste docent die op dit moment hard werkt aan een curriculum voor het M-Jaar. Want komend studiejaar gaat ROC Top al met dit innovatieve onderwijsplan aan de slag.

Volgens Van Dinten is er veel behoefte aan zo'n oriëntatiejaar. Op haar eigen school loopt een docent rond die zelf op het VMBO is begonnen. Die verzuchtte "oh, was dit er maar toen ik nog VMBO deed". Op haar MBO-opleiding wordt zij geconfronteerd met zo’n 20% uitval omdat leerlingen een verkeerde studierichting hadden gekozen.

Van Dinten: "Ze kiezen iets wat ze achteraf niet willen, de motivatie ebt weg en uitval is het gevolg." Ook Van den Hout ontdekte dat de behoefte groot is. "Toen ik de website M-Jaar.nl begon, kwamen er al allerlei vragen van ouders binnen die wilden weten waar ze hun kind voor M-Jaar konden inschrijven."

ROC Top is het begin

Van Dinten benadrukt dat studenten die het M-Jaar gaan doen niet moeten denken dat het vrijheid blijheid wordt. Ze moeten gemotiveerd aan de bak, voldoen aan de onderwijs-eisen die gesteld worden. Maar ze krijgen tenminste de tijd om zich écht te oriënteren.

Van den Hout, die twee jaar lang in haar vrije tijd aan dit plan heeft gewerkt, is dolblij dat ROC Top nu serieus werk maakt van M-Jaar. Voor haar is het de opmaat voor meer. Momenteel praat ze nog met drie andere enthousiaste MBO-opleidingen over implementatie van M-Jaar en het is haar droom dat over een jaar of twee álle ROC’s in Nederland M-Jaar aan gaan bieden.

Dan valt te hopen dat andere gemeenten hetzelfde doen als Amsterdam: extra subsidiegeld verstrekken om van M-Jaar, zoals Van Dinten het noemt, een 'vol jaar' te maken. Dus niet alleen met ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, maar ook ruimte voor excursies naar belangwekkende praktische projecten in het buitenland.

Elke tenslotte: "Ja, dan mogen de VMBO’ers van weleer ook eens naar interessante projecten in het buitenland. Want als VMBO’ers kregen ze bijvoorbeeld een weekendje Ardennen of een dagje Luik, terwijl Havisten en VWO'ers een week naar Parijs of Rome mochten. Die ongelijkheid heeft me altijd dwars gezeten".

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.