Geven Nederlanders te weinig aan goede doelen?

89,3 procent is geen mals percentage - en dan hebben we het nog niet eens over de 4,4 procent van de respondenten die het geld weliswaar niet altijd, maar toch nog vaak voor zichzelf hield. Slechts 6,4 procent gaf altijd geld aan een goed doel. Dat blijkt uit de resultaten van twee onderzoekers van de Universiteit Groningen.

Een opmerkelijke uitkomst, en bovendien een soort bijvangst, want de onderzoeksdata die ze gebruikten waren afkomstig van het panelbureau PanelWizard Direct. Dat bureau had tien maanden lang 20.000 Nederlanders online bevraagd over allerlei bedrijven en producten. Na elke reeks vragen kregen de respondenten een bedrag als beloning. Ze konden telkens aangeven of ze dat geld voor zichzelf wilden houden of liever aan een goed doel schenken.

Toen onderzoekers consumentengedrag Marijke Leliveld en Hans Risselada te horen kregen dat het bureau zo uiteindelijk meer dan 250.000 donatiekeuzes had geregistreerd, wisten beide onderzoekers dat ze unieke data in handen hadden. Leliveld: “De optie om geld te storten naar goede doelen was vooral een manier waarmee het panelbureau haar maatschappelijke betrokkenheid aan de buitenwereld wilde tonen. Het bureau was het geld sowieso kwijt, of het geld nu naar de respondent of naar een goed doel. Met deze data hadden we de kans om te kijken hoe mensen in het dagelijkse leven en voor een enkele lange periode doneren zonder dat ze het idee hadden dat hun gedrag gecontroleerd werd."

Wat nu?

De vraag is natuurlijk: moeten we ons nu schuldig voelen omdat we zo weinig lijken te geven? Het hangt er van af hoe je het bekijkt. De proefpersonen waren een goede afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Ze hadden gemiddeld bijna veertien keer de kans om iets aan het goede doel te schenken, zonder dat het ze iets kostte. Eén of twee clicks waren voldoende.

Maar er bestaan eveneens mogelijk redenen die het donatiegedrag niet bevorderden. Zo stond de optie om het geld zelf te houden helemaal bovenaan de lijst opties. De keuze om het geld voor jezelf te houden is dan gemakkelijker te kiezen uit een lijst van twintig goede doelen. Ook zou het kunnen dat het favoriete goede doel van de deelnemers er niet bij stond, ze op een andere manier al geld aan goede doelen doneren, of dat ze liever vrijwilligerswerk deden dan geld te geven. Kortom: op basis van enkel dit onderzoek is het lastig vast te stellen of Nederlanders nu werkelijk zo’n inhalig volkje zijn.

“Keuzes waren zeer vastberaden”

Voor Leliveld was dat ook niet de interessantste vraag. Andere zaken trokken meer haar aandacht: “Je ziet bijvoorbeeld dat mensen heel vastberaden keuzes maakten. Liefst 95 procent van de respondenten koos er altijd voor om oftewel niets te geven, oftewel altijd te geven. En bij de 4,4 procent die soms iets aan goede doelen gaf zagen we de zogenaamde theorie van de morele balans opduiken. Dat is een fenomeen waarbij mensen een donatie compenseren met een niet-donatie.”

Dat laatste zou betekenen dat goede doelen weinig kans maken om bij deze categorie mensen opnieuw een donatie te krijgen. Want het bekende idee dat mensen meer zouden geven nadat ze een eerste keer hebben gegeven gaat bij hen meestal niet op.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co