Hoe kwam het RIVM tot precies 2,5 maand korter leven door Tata Steel?

Het was al veel in het nieuws de afgelopen week: Mensen die in de buurt van Tata Steel wonen, hebben grotere kans om ziek te worden. Inwoners van Wijk aan Zee leven gemiddeld 2,5 maand minder lang door de uitstoot van fijnstof en stikstofdioxide, becijferde het RIVM.

Puzzelstukjes

In de jaren zeventig verscheen ook al een rapport dat op de gevaren in IJmond wees. Waarom heeft het zo lang geduurd? Dat heeft onder meer te maken met een omslag in denken, vertelt RIVM-onderzoeker Janneke Elberse in de podcast Kennis & Co: "Je ziet steeds vaker: kijk beter naar de gezondheid, en niet alleen naar de economie".

Bovendien heeft het RIVM nu ook voor het eerst het probleem van begin tot eind in kaart gebracht. Dus niet alleen: wat stoot Tata Steel uit? Maar ook: wat betekent dat in de leefomgeving? Welke blootstelling vindt dan plaats? Welke effecten heeft dat, en hoe kun je dat vertalen in een eindgetal? "We hadden al een paar keer een aantal puzzelstukjes gelegd, nu hebben we gekeken naar de hele keten", aldus Elberse.

Nieuw is ook dat er naar de ervaring van mensen is gekeken, oftewel: hoeveel hinder ondervinden ze? "Dat wordt snel afgedaan als: dat is een individu, die vindt er wat van, die heeft er last van. Nu zien we op basis van de getallen dat er echt structureel veel meer hinder is", vertelt Elberse. "En we weten dat hinder kan leiden tot gezondheidseffecten: slecht slapen, misselijkheid, hoofdpijn - fysieke effecten."

Strengere normen

De hoop is dat het rapport bijdraagt aan maatwerkafspraken voor duurzaamheid en gezondheid. Zolang de wet nog niet is aangepast, kan dat ook met bovenwettelijke afspraken, of door prikkels te geven met behulp van subsidies. Ook is er inmiddels discussie ontstaat of Nederland niet de normen voor luchtkwaliteit van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO moet gaan hanteren, omdat die strenger zijn. "We weten dat luchtkwaliteit ook onder de wettelijke [EU-]normen gezondheidseffecten heeft."