Sociale media in publieke handen: 'Dan maken we misschien minder ruzie met elkaar'

In publieke handen

Om sociale media in de toekomst beter te kunnen gebruiken, pleit emeritus-hoogleraar communicatiewetenschappen Jan van Dijk er al jaren voor dat sociale media in publieke handen moet komen, zodat het 'algemene nutsvoorzieningen' worden. "Zoals op dit moment bijna iedereen WhatsApp gebruikt, dat is een duidelijk voorbeeld", legt de hoogleraar uit. "Niemand let er eigenlijk meer op wat voor organisatie erachter zit, je moet het gewoon hebben om mensen berichten te sturen."

'Negatief hoger dan positief'

Van Dijk bedoelt met een nutsvoorziening dus iets dat iedereen het kan gebruiken, zonder commerciële doelstellingen. Iets waar journalist Kelly van der Waals het helemaal mee eens is. "Als ze geen advertenties meer hoeven te verkopen, geven ze ons misschien niet meer zo’n slecht gevoel", stelt Van der Waals. "Dan maken we misschien ook minder ruzie op sociale media. X zet bijvoorbeeld negatieve berichten hoger dan de positieve."

Europarlementariër Paul Tang (PvdA) voegt daaraan toe dat sociale media meer zouden moeten werken zoals de reguliere media. "Onafhankelijkheid zoals in de reguliere media zouden we ook terug moeten krijgen op sociale media. Daarvoor moet een deel publiek worden", stelt de PvdA-politicus. Volgens hem ligt daar een belangrijke taak voor de Europese politiek.

Een alternatief

Behalve verandering in de regelgeving wordt er ook druk gewerkt aan alternatieven voor Facebook, X en Instagram. Bijvoorbeeld door Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging. Volgens hem zit er een fout in de sociale netwerken, namelijk dat je tegen de hele wereld kan 'schreeuwen'. "Dat doe je in de normale wereld ook niet", aldus Jacobs. Daarom ontwikkelt hij een sociaal netwerk waar je gewoon kunt inloggen, maar vervolgens naar een aparte afgeschermde hub gaat. Bijvoorbeeld die van een gemeente of een plek waar je deel kan nemen aan een discussie. Zo kan je dus niet met de hele wereld praten, maar kan ook niet de hele wereld met je meekijken.

'Pakken de macht terug'

Deze technologie werkt zonder reclame, legt Jacobs uit. "Wij denken dat we hiermee iets kunnen bieden dat niet gefocust is op polarisatie of mensen in een netwerk houden." Ook persoonlijke gegevens blijven in dit nieuwe sociale medium afgeschermd en mensen die zich misdragen kunnen worden verwijderd. "We pakken de macht terug."