De Plejaden: hoe er vijfhonderd sterren passen in het Zevengesternte
- Nieuws
- De Plejaden: hoe er vijfhonderd sterren passen in het Zevengesternte
De Plejaden, ook wel het Zevengesternte genoemd, spraken al tot de verbeelding van onze voorouders. Inmiddels weten we dat de naam Zevengesternte eigenlijk niet zo goed gekozen is. Onze columnist Hens Zimmerman legt het uit.
Onze voorouders zagen de Plejaden - ja, sinds een aantal jaren is de voorkeursspelling met een j - ook al aan de hemel staan, en beschreven ze in de literatuur. Je vindt ze bijvoorbeeld op de hemelschijf Nebra, die uit 1.600 voor Christus stamt. Deze bronzen schijf van zo’n 30 centimeter doorsnee geeft een blik op de hemel in die tijd. Ook de Bijbel maakt drie keer melding van de Plejaden, in Job 3:9, Job 38:31 en Amos 5:8.
#metoo in de Griekse oudheid
En dan is er natuurlijk de Griekse mythologie. Je zou met enige verbeelding kunnen zeggen dat de Plejaden volgens de oude Grieken het gevolg zijn van een eeuwenoud #metoo-schandaal. De Plejaden waren aanvankelijk namelijk geen sterren, maar meisjes, de dochters van Atlas. Toen Atlas het hemelgewelf op zijn schouders moest nemen, zag de jager Orion zijn kans schoon en probeerde hen het of te maken. Om in #metoo-termen te blijven: hij probeerde de veel te jonge meisjes naar zijn hotelkamer te lokken.
Oppergod Zeus kwam de met handen en voeten gebonden Atlas te hulp, en veranderde de meisjes eerst in duiven, en vervolgens in het Zevengesternte om ze uit handen van Orion te houden.
Het Vijfhonderdgesternte
Hoewel de Plejaden met het blote oog goed zichtbaar zijn als een klein steelpannetje, gaat er een wereld voor je open als je ze door een telescoop bekijkt. Door een huis- , tuin- en keukenmodel zie je al snel tientallen sterren. In werkelijkheid bestaat de sterrenhoop uit zo’n 500 sterren. Hoewel de naam dus vanuit mythologisch oogpunt goed gekozen is, doet die de werkelijkheid geen eer aan.
Als je de Plejaden met eigen ogen wilt bekijken, wacht dan nog even tot de winter. Dan kun je het Zevengesternte al in de avond zien, en zijn de nachten vaak helderder dan in de zomer. Zo eind november, begin december zie je de Plejaden rond middernacht pal in het Zuiden staan. Zoek een plek waar de zuidelijke hemel vrij is, en begin bij die belachelijk heldere ster aan de hemel, Sirius. Schuin daarboven vind je Orion, en daar weer boven de Plejaden. Vergeet niet een thermoskan met warme drank mee te nemen, want het kan koud zijn tijdens de winternachten.
