Waar komen de solitaire planeten in het Melkwegstelsel vandaan?

Solitaire planeten – het Engelse ‘rogue planets’ klinkt een stuk spannender – hebben veel van hun geheimen nog niet prijsgegeven. Hun ontstaan bijvoorbeeld. Het zou kunnen dat een deel van de solitaire planeten is ontstaan door samenklontering van gas en stof, en dat er domweg niet genoeg materie voorhanden was om een ster te vormen. Maar het is ook goed mogelijk dat ze wel zijn ontstaan in een sterrenstelsel, om vervolgens door de zwaartekrachtwerking van een zware planeet weg te zijn geslingerd.

Ook of er leven kan bestaan is onduidelijk. Je zou misschien denken van niet, zonder de energie van warmte van een zon. Maar er is wel een scenario denkbaar dat leven mogelijk zou kunnen maken: geothermische werking – warmte uit het binnenste van de planeet - en een dichte atmosfeer zouden samen kunnen zorgen voor een energiecyclus, zodat leven er zou kunnen gedijen. Met een vloeibare metalen kern kan een solitaire planeet zelfs beschikken over een magnetisch veld, wat het leven kan beschermen tegen kosmische straling.

Micro-lensing

Wat we wel weten, is hoe we solitaire planeten kunnen ontdekken: met behulp van micro-lensing, een variant op zwaartekrachtlenswerking. De ruimte om ons heen lijkt zich rechtlijnig uit te strekken. Maar voorwerpen met massa oefenen zwaartekracht uit, en als deze groot genoeg is buigt de ruimte in de buurt van zo’n object zichtbaar af. Dat betekent dat een lichtstraal die gewoon rechtdoor reist voor een waarnemer lijkt af te buigen in de richting van zo’n zwaar object. Bij zwarte gaten treedt dit effect supersterk op. Albert Einstein voorspelde het al in 1912, maar het effect werd pas in 1979 voor het eerst waargenomen.

Micro-lensing kun je zien als dit effect op kleine schaal. Dat zie je bijvoorbeeld als een solitaire planeet voor een ander object langs beweegt. Dit biedt de wetenschap een mooie methode om objecten op te sporen die lichtzwak zijn of helemaal geen straling uitzenden.

Talloze solitaire planeten

Recent Japans onderzoek bracht tien solitaire planeten aan het licht. Dat lijkt misschien weinig, maar de Japanners onderzochten ook maar een klein deel van het universum. Schattingen lopen uiteen van één solitaire planeet per vier sterren tot wel 100.000 solitaire planeten per ster. Zelfs volgens de meest voorzichtige schatting wemelt het dus in ons Melkwegstelsel van de solitaire planeten.