Kwelders zijn kreukelzone tegen de zeespiegstijging en hoge golven

Heel Holland en Zeeland onder water, tot Gelderland aan toe. Duizenden doden. Tientallen dorpen verzwolgen door de golven, met slechts hier en daar nog een boven het water uitstekende kerktoren om aan hun bestaan te herinneren. De Sint-Elisabethsvloed hield behoorlijk huis in de nacht van 18 op 19 november 1421, vandaag op de kop af 600 jaar geleden.

De Kennis van Nu en Focus grijpen dit jubileum aan om te onderzoeken hoe wij ons laaggelegen kikkerlandje de komende decennia en eeuwen kunnen beschermen tegen het oprukkende zeewater. In de special zie je vooral hoe we de natuur daarbij een handje kunnen helpen. Geen metershoge barrières van beton en asfalt – die we natuurlijk ook nodig hebben - maar zandbanken voor de kust om golven te breken. Of, gek genoeg, gaten in de duinen. De wind blaast dan het zand landinwaarts, waar weer nieuwe duinen ontstaan die soms nog hoger zijn dan de originele.

Kwelders als kreukelzone

Ook kwelders kunnen helpen in onze strijd tegen de zee. Precies, die stukjes waddeneiland die je achteloos overslaat als je een weekendje naar Schiermonnikoog of Vlieland gaat, buitendijkse stukjes begroeid land die bij storm of extra hoog water onder water komen te staan. Je kunt ze zien als een soort natuurlijk landophogingssysteem. Zand en slib uit het zeewater belandt tussen de planten en spoelt niet meer terug in zee, waardoor de kwelder geleidelijk steeds hoger wordt.

‘Kwelders kunnen dienen als een soort kreukelzone. Ze kunnen golven remmen, waardoor die een deel van hun energie verliezen’, vertelt kustwaterbouwkundige Bas Borsje. ‘Op sommige plekken vind je kwelders van nature. Wij willen ze creëren op andere plekken, om de kust te beschermen.’

Lagere golven

In Nederland zou dat kunnen voor de dijken van Friesland, Groningen en Zeeland, maar ook voor Venetië, delen van de Middellandse Zee en China zou het een oplossing kunnen zijn. ‘Kijk, wij maken ons niet zozeer druk om zeespiegelstijging, maar om golven in combinatie met die stijging. Met uitgestrekte kwelders zou je de hoogte van golven met tientallen centimeters kunnen reduceren.’

Sommige kwelders bestaan al eeuwen, en laten zich dus niet zomaar wegblazen door een stormvloed of een straffe zuidwester. Maar om het precieze effect te meten, bouwt Borsje met collega’s nu zo’n kweldersysteem na. Golven ter hoogte van een eengezinswoning – de hoogste kunstmatige golven ter wereld – moeten duidelijk maken hoe sterk kwelders werkelijk zijn.

Samenwerken met de zee

Borsje is optimistisch, niet alleen over het nut van kwelders, maar überhaupt over de mogelijkheden om ons aan te passen aan de stijgende zeespiegel. ‘Het is niet vechten tegen de zee, het is samenwerken met de zee. Er moet nu wel moet wel gehandeld worden, maar het is zeker nog niet te laat.’