Hoe scheikunde heel alledaags is: 'Chemie is niet iets engs en magisch'

"Moleculen zijn de bouwstenen van ons leven. Alles is moleculen", zegt Feringa. "Dat zijn een aantal atomen bij elkaar. Bijvoorbeeld water bestaat uit één zuurstofatoom en twee waterstofatomen. Die drie atomen bij vormen samen het molecuul water. Als je één stikstofatoom hebt en drie waterstofatomen heb je ammoniak. Zo is alles opgebouwd."

"Zonder chemie had jij geen smartphone, voedsel, kleding. Elke dag gebruiken we moleculen. Het is iets heel alledaags", aldus Feringa. "We willen laten zien dat wetenschap en alchemie niet iets engs en magisch dat wij in het lab doen", vult Lubbe aan. "Wij kijken gewoon naar de stoffen om ons heen en die onderzoeken we."

Favoriete molecule

"Ik vind tetrodotoxine een fascinerende stof", vertelt Feringa. "Dat is één van de meest giftige stoffen en zit in de Japanse kogelvis. Toen ik een keer op congres was in Japan ging ik 's avonds naar een restaurant waar die vis werd geserveerd. Een heel dun laagje vis, maar dat mag alleen in restaurants waar de kok een licentie en brevet heeft om dat klaar te maken. Als je namelijk één verkeerd onderdeel van die vis eet, dan heb je tetrodotoxine binnen en ben je binnen een paar minuten dood."

"Mijn favoriete stof is kinine", zegt Lubbe. "Dat zit in tonic en is een oud middel tegen malaria. Vroeger deelden ze dat in India uit aan de Britse soldaten, die er weer gin en tonic mee maakten. Het is ook een mooi molecule om te zien."

Dosering

"Dosering is heel erg belangrijk. Als je teveel water binnenkrijgt, kun je daar ook dood van gaan. De dosering bepaalt vaak de werking in het lichaam, denk aan geneesmiddelen. Van een hele lage concentratie heb je geen last", zegt Feringa.

"Zo zit in een pit van een appel blauwzuur, dat kennen we van de gaskamers van Auschwitz. Daar ga je niet dood van, tenzij je een kilo pitten eet. Blauwzuur wordt in de industrie ook gebruikt om aminozuur te maken voor synthetische antibiotica. Als je weet hoe je daarmee om moet gaan, dan is dat een heel goed bouwsteen in de chemische industrie."