Iedereen kan improviseren, sterker nog: je doet het de hele dag

Volgens Arthur Jaschke, onderzoeker op het gebied van klinische neuromusicologie en cognitieve neurowetenschappen in de muziek hangt er onterecht een bepaalde waarde aan improvisatie waardoor veel mensen denken dat ze het niet kunnen. "Maar je kunt ook een mooie surprise maken, daar zit veel improvisatie in."

Wie wil improviseren kan beter niet bedenken dat het moeilijk is. "We blokkeren onszelf juist omdat we denken dat het zo moeilijk is." Terwijl we volgens Jaschke in het dagelijks leven constant improviseren. "Het regent hard en je loopt met drie boodschappentassen naar de voordeur en je ziet daar je buurman staan die een politieke discussie met je wil aangaan. Gaandeweg ben je al aan het verzinnen wat je tegen hem kan zeggen om eronderuit te komen. Je legt de woorden vast klaar."

Improvisatie en muziek

Wanneer we aan improvisatie in de muziek denken, wordt er als snel gedacht aan jaza. Maar in veel meer genres wordt er lustig op los geïmproviseerd. "Sowieso bij elk live-optreden. Bij bijvoorbeeld Beyoncé speelt de trompettist een solo."

Ook The Beatles improviseerden, maar dan werden er wel een aantal kaders afgesproken, zoals de maat. En hoewel iedereen kan improviseren, lukt het niet zonder bepaalde kennis. "Jazztrompettist Louis Armstrong kon geen noten lezen, maar hij kon improviseren als de beste. Hij heeft het zichzelf al spelend en oefenend geleerd."

Buiten de kaders

Volgens de neuromusicoloog is het improvisatievermogen van de mens tegenwoordig zo vergevorderd, dat we het kader kunnen uitbreiden. Als voorbeeld neemt hij een het schilderij Victory Boogie Woogie van Piet Mondriaan: "Daarin heb je een vierkant met vier gele lijnen. In dat kader zijn die lijnen dus correct, maar wie zegt dat het in dat kader moet blijven?" Als je het kader breder maakt, dan bestaat volgens Jaschke de mogelijkheid dat je er veel meer aan kunt toevoegen. "Dat is de improviserende waarde."

Voor wie meer wil improviseren in de muziek of in het dagelijks leven, heeft Jaschke het advies om jezelf te blijven uitdagen. "Neem bijvoorbeeld eens een andere route naar werk. Als je altijd dezelfde route neemt, schakelt je brein als het ware uit. Je gaat je brein minder goed gebruiken."

Ook zou je van kinderen kunnen leren; zij denken nog helemaal vrij van kaders. "Hoe ouder we worden, hoe meer we begrijpen dat we dingen wél of niet moeten zeggen. Dat moeten we loslaten. Durf weer kind te zijn."