Wat betekent nieuwe oorlogstechnologie voor militairen en burgerbevolking?

"Het is tijd om ons geestelijk voor te bereiden op oorlog", zei Mark Rutte, kersverse secretaris-generaal van de NAVO, onlangs. De meesten van ons kunnen zich waarschijnlijk nauwelijks een voorstelling van oorlog maken. Bovendien is de manier van oorlog voeren de afgelopen tijd ingrijpend veranderd.

Mede dankzij technologie als AI en drones worden oorlogen tegenwoordig op meerdere fronten gevoerd. Denk bijvoorbeeld aan de informatieoorlog, en aan de hybride oorlog, waarbij militaire en niet-militaire middelen in combinatie worden ingezet.

Drones met teddyberen

"Woorden als 'vechten', 'wapens' en 'wapenhandel' zijn niet langer taboe", zegt cultureel antropoloog Tine Molendijk, die onderzoek doet naar moraliteit in oorlog en militaire cultuur. "Er is duidelijk meer besef dat oorlog deze kant uit kan komen".

Tegelijkertijd ziet ze een zekere naïviteit bij de Nederlandse bevolking. "We hanteren toch een soort sprookjesnarratief: goed en kwaad, helden en schurken, heel binair." Ook onze ideeën over een 'schone oorlog' zijn wat haar betreft te eenzijdig. "We hebben het over drones alsof er teddyberen uit die wapens zouden komen".

Foute precisie

Bewapende drones beloven een ongekende precisie en minder burgerslachtoffers, maar die belofte behoeft nuancering, zegt Foeke Postma, onderzoeker bij het netwerk van onderzoeksjournalisten Bellingcat. "Je kunt er alleen iemand mee uitschakelen, niet arresteren. Dat is al een keuze."

En die precisie kan zich ook tegen je keren. "In Gaza is een konvooi van de World Central Kitchen geraakt. Die reden in witte auto's met een logo op het dak. Die zijn heel precies geraakt, maar precies fout".

"Het idee is: het zijn niet onze mensen die gevaar lopen", zegt rechtswetenschapper Jessica Dorsey. "Maar je kunt niet van een schone oorlog spreken, als je naar de beelden kijkt [van de oorlog in Gaza, red.]. Het is een verschuiving van het risico."

Voorspellende AI

Datawetenschapper Roy Lindelauf benadrukt ook de positieve effecten van nieuwe technologie op oorlogsvoering. AI kan bijvoorbeeld met behulp van sensoren de staat van apparaten analyseren. "Dan kun je repareren voordat het systeem kapot gaat. Met zulke 'predictive maintenance' kun je je operatie beter doen".

Ook kan AI helpen voorspellen waar mogelijke doelwitten zich bevinden, bijvoorbeeld kopstukken van Hamas. "Hoe je dat in het proces in zet, daar moet je heel goed over nadenken", zegt Lindelauf. "Maar als je je targeting proces kunt verbeteren met deze technologie, dan zeg ik: waarom niet?"