Hoeveel privacy heeft de coronabestrijding ons gekost?

Hoewel het ontzettend fijn is dat alles weer mag en kan, blijven we met een belangrijke vraag achter: als we het virus onder controle hebben, is dan ook de crisis voorbij? Deze week kwam er nog een rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid uit over dat de focus lag op het afremmen van het virus en dat er weinig is gelet op maatschappelijke effecten. Janssen betoogt dat de impact van privacy hier ook onder valt.

Privacy inleveren

De afgelopen twee jaar hebben we beetje bij beetje meer van onze privacy moeten inleveren. “Stapsgewijs zijn steeds meer dingen normaler geworden”, zegt Janssen. Het begon met een discussie over wat voor data een CoronaMelder-app mocht traceren. “Die normaliseringsslag van het delen van intieme gegevens zoals gezondheidsgegevens, is best wel snel gegaan”, vindt ze.

Veel privacygevoelige maatregelen werden doorgevoerd onder het mom van virusbestrijding. Hierdoor gingen veel mensen er in mee. Het virus was de grootste vijand. Het heeft ook enorm veel impact op onze emotie. Iemand een knuffel geven, binnen anderhalve meter van elkaar staan; het verlangen naar het ‘oude normaal’ is ontzettend groot. Daardoor is het heel makkelijk om de morele en ethische kwesties van privacy te overstijgen. Janssen verklaart: “We hebben als samenleving constant bedenkingen of we privacy wel belangrijk vinden. We denken dat het heel belangrijk is om erom te geven, maar als iets anders nog belangrijker is, wat het heel snel is, dan zetten we die waarde best wel makkelijk opzij.”

Het begrip 'privacy'

Tijdens de crisis zijn de woorden ‘gezondheid’ en ‘privacy’ tegenover elkaar gezet. Hoeveel privacy wil je inleveren voor je gezondheid? Hoeveel gezondheid is je privacy waard? “Het zijn twee begrippen die je niet tegenover elkaar wil hebben”, aldus Janssen. Ook benadrukt Janssen dat het belangrijk is om het begrip ‘privacy’ op een andere manier te gaan begrijpen. In plaats van te stellen of je waarde hecht een privacy, gaat het om of je iets kan doen of een politieke stem kan hebben zonder dat dat consequenties heeft of je achtervolgt. Volgens haar is het begrip ‘privacy’ niet de juiste term om deze discussie mee te voeren en gaat het juist om controle en soevereiniteit. Het gaat over het verantwoordelijk zijn voor je eigen handelen.

Luister het gesprek terug in de Vroeg!-podcast. Ook kun je dieper in de wereld van privacy duiken met Janssens podcast Achter de Klik.

Een van de projecten van Janssen is ‘0.0146 seconds’. Dit is een collectieve voorleesperformance van 835 privacyvoorwaarden die je met één klik op ‘got it’ accordeert bij een bezoek aan de website van Daily Mail. Naar verwachting gaat het honderden uren duren om al deze voorwaarden te lezen - laat staan te begrijpen. Een onmenselijke taak voor een persoon alleen, daarom reist Janssen rond met een pop-up radio studio en nodigt mensen uit om één voor één een stuk voor te lezen - tot het hele boek is opgenomen. Het project staat begin maart in Amsterdam.

'0.0146 seconds' van Julia Janssen, hier te zien op Dutch Design Week