Seks hoeft niet te stoppen na je pensioen

In de documentaire 69: liefde seks senior van Menna Laura Meijer zie je een vrouw van in de 80 vertellen dat het overlijden van je man niet het einde van de seksleven hoeft te betekenen. Je hebt immers altijd nog twee handen, en anders koop je toch een vibrator?

Seksuoloog Paul Rabsztyn hoort het enthousiast aan: "Deze vrouw doorbreekt eigenlijk drie taboes: seks en ouderen, soloseks, en seks met een hulpmiddel. Allemaal taboes, maar grootste deel van de mensen in mijn spreekkamer is toch wel boven de zestig, de oudste patiënt is tegen de negentig. En dat zijn mensen die nog gewoon seksueel actief willen blijven."

Nieuwe invulling

Maar dat geldt toch niet voor alle ouderen? "Sommigen zeggen dat het passé is, of over. Of ze zeggen: het is wel een hoop gedoe geworden. Mensen blijven soms ook vastzitten in hoe ze het ooit hebben gehad."

"Je moet echt op zoek gaan naar nieuwe mogelijkheden, naar een nieuwe invulling van de seksualiteit in je leven. Daar zijn best veel mogelijkheden voor, maar dan moet je het bestaande script in je hoofd wel loslaten."

Dat geldt in versterkte mate als mensen te maken krijgen met ziekte: "Dat zie je bijvoorbeeld bij mensen met kanker, of na een zware operatie. Vaak zie je dat seks toch nog een heel belangrijke rol speelt in hun leven. Maar die seksualiteit moet je vaak wel opnieuw uitvinden. Je moet je aanpassen aan de nieuwe omstandigheden. Bijvoorbeeld: hoe ga je om met je nieuwe stoma?"

Ouderdom kan ook betekenen dat seks niet langer een rol speelt in iemands leven: "We nemen soms heel bewust afscheid van de seks in iemands leven. Dat opent dan soms juist weer de deur naar meer intimiteit. Vaak is het ook een kwestie van erover blijven praten, bespreken wat je verwachtingen zijn. Dat vinden mensen vaak best moeilijk."

Gewenste intimiteiten

Wat je ook op hogere leeftijd nog steeds ziet, is dat voor mannen de penetratie bijna gelijkstaat aan intimiteit, terwijl vrouwen graag eerst intiem met een man willen zijn – waarna eventueel penetratie kan volgen. Komt het niet meer tot penetratie, vertelt Rabsztyn, dan hoeft het van de man vaak helemaal niet meer, terwijl de vrouw behoefte blijft houden aan intimiteit. "Dat maakt het vaak complex en dat kan behoorlijk verstorend werken in je relatie."

De normen en waarden die mensen in hun hoofd hebben, kunnen daar een belangrijke rol bij spelen, voegt medische ethicus Anke Oerlemans daar aan toe. "Mensen denken bijvoorbeeld: 'echte seks, dat is penetreren', of 'intimiteit, dat is seks hebben', of 'seks houdt op na je vijftigste'."

"Allemaal ideeën over wat normaal en abnormaal is, waar mensen zich aan conformeren. Daardoor blijven mensen het bijvoorbeeld doen, terwijl geen van beiden er nog plezier aan beleeft."

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap