Waarom onze manier van praten bijdraagt aan polarisatie

De wereld zit vol met ingewikkelde problemen, zoals klimaatverandering, de vluchtelingenproblematiek en de afname van de biodiversiteit. Zulke problemen kun je alleen oplossen door betere gesprekken te voeren met andersdenkenden, zegt Aarts, werkzaam aan de Nijmeegse Radboud Universiteit als hoogleraar socio-ecologische interacties.

“Wij zijn geneigd dit soort problemen vooral te bespreken met mensen die het met ons eens zijn”, aldus Aarts. “Die gesprekken worden al snel meningen. Het worden eigenlijk al snel absolute waarheden, want ze worden in de gesprekken met onze vrienden niet weersproken.”

Andere mening is ongemakkelijk

Ga je vervolgens toch met andersdenkenden in gesprek, dan vinden we dat heel ongemakkelijk. “Dat zie je zelfs terug in onze hersenen. Zegt iemand iets waar je het mee eens bent, dan gaan alle seinen in je hoofd op groen – die informatie mag binnen komen. Zegt iemand iets waar je het niet mee eens bent, dan gaan alle seinen op rood. De informatie mag niet binnen komen. En als het al binnen komt, dan wordt het vaak vervormt, zodat het toch weer bij onze eigen overtuigingen past.”

Is dat een oorzaak van de polarisatie in onze samenleving? “Absoluut. Het gesprek zelf draagt bij aan een verheviging van het meningsverschil. Dat onderkennen we onvoldoende. We focussen op het inhoudelijke verschil. Daar begint het misschien mee, maar in de gesprekken worden de verschillen eerder uitvergroot dan dat ze kleiner worden.

Van waarheid naar waarde

Aarts heeft wel een mogelijke oplossing voor het probleem. “Eigenlijk moeten we ophouden opponenten te zien als opponenten, die we moeten overtuigen van ons gelijk. Het gaat niet om waarheid, maar om waarde: welke waarde vertegenwoordig jij?” In de discussie rond de Oostvaardersplassen bijvoorbeeld zijn er mensen die de liefde voor dieren vertegenwoordigen, of de liefde voor de natuur. Anderen benadrukken weer het economische belang. “Ieders perspectief kan iets bijdragen, vanuit het idee: samen weten we meer dan alleen.”

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere dinsdag- op woensdagnacht van 02.00 tot 06.00 uur in Focus
En wanneer je maar wilt in de podcast Focus Wetenschap