Zonnestorm onthult: Vikingen waren precies 1.000 jaar geleden al in Amerika

De Vikingen waren de eerste Europeanen die de Atlantische Oceaan overstaken, eeuwen voordat Columbus er in 1492 voet aan wal zette. Ze kwamen terecht op het noordelijke schiereiland van Newfoundland en stichtten daar een nederzetting die bekendstaat als L'Anse aux Meadows. De onderzochte houten artefacten zijn afkomstig van die nederzetting, die waarschijnlijk uit acht gebouwen bestond waar zo'n honderd mensen tegelijk konden leven.

Tot zover de bekende feiten. Maar wanneer kwamen de Vikingen nu precies naar Amerika? Ergens tussen 793 en 1066, preciezer konden wetenschappers het tot nu toe niet zeggen. Die grove schatting was gebaseerd op de stilistische eigenschappen van achtergebleven architectuur, een handjevol artefacten en de interpretatie van verhalen uit die tijd die pas eeuwen later voor het eerst werden opgeschreven.

Kosmische straling

Voor het eerst is de aanwezigheid van de Vikingen nu met grote precisie vastgesteld. Archeoloog Margot Kuitems en haar collega's van de Rijksuniversiteit Groningen onderwierpen het hout aan een zogenoemde koolstofdatering, gekoppeld aan een handig feitje uit de astronomie. In het jaar 993 was er namelijk een stevige zonnestorm, waardoor een flinke hoeveelheid atmosferisch koolstof vrijkwam. Deze koolstof werd destijds door de bomen opgenomen en kon daardoor mooi als referentie dienen. Zo konden de onderzoekers heel precies vaststellen wanneer de bomen zijn geveld die werden gebruikt: In het jaar 1021, dit jaar precies 1000 jaar geleden. Het onderzoek verscheen in Nature.

Gekapt in de lente

Omdat het hout wat bomen in het voorjaar er heel anders uitziet dan in het najaar, konden de Groningse onderzoekers zelfs vaststellen in welk jaargetijde de bomen werden geveld: in de lente van het jaar 1021. Dat betekent overigens niet per se dat de Vikingen toen aankwamen in Amerika, dat zou ook nog iets eerder geweest kunnen zijn. Maar de drie onderzochte bomen zijn allemaal in 1021 gekapt, en uit archeologisch en historisch onderzoek was al bekend dat de Vikingen hooguit tien jaar in Amerika zijn geweest.

Je zou je nog kunnen afvragen of de houten overblijfselen niet afkomstig zijn van de oorspronkelijke bewoners van de Amerika. Dat lijkt onwaarschijnlijk: het hout vertoont sporen van bewerking met metalen werktuigen. Die waren destijds niet in gebruik bij de inheemse bevolking.