Egyptische mummies geven herkomst eindelijk prijs
- Nieuws
- Egyptische mummies geven herkomst eindelijk prijs
[NTR] Met bijzonder veel tijd en energie is het voor de eerste keer gelukt om de genetische samenstelling en herkomst van de oude Egyptenaren te achterhalen. Het onderzoek bevestigt dat ze sterke banden hadden met het Midden-Oosten.
Een groot internationaal onderzoek haalde DNA-samples uit 150 mummies die stammen uit een periode van het hoogtepunt van het oude Egypte (het Nieuwe Rijk) tot aan de Romeinse overheersing. Naast de sterke genetische link met het Midden-Oosten merkten de wetenschappers dat de oude Egyptenaren weinig verwant waren met Afrika. Toch is Egypte door de eeuwen heen een komen en gaan van volkeren geweest. De huidige Egyptenaren hebben die Afrikaanse genetische link daardoor wel.
Nienke Beintema
Hoewel Maarten Raven, curator van de Egypte-collectie van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, niet vertrouwd is met genetisch historisch onderzoek, lijken die bevindingen volgens hem vrij aannemelijk.
“Naast Nubië (nu Sudan, red.) hadden de oude Egyptenaren vooral contacten met Zuidwest-Azië”, zegt Raven. “Zo hadden ze een tijdlang een kolonie in Kanaän (tegenwoordig onderdeel van Israël-Palestina, red.) en voerden ze oorlogen met de Hettieten, die gebieden hadden in Turkije, Syrië en Irak. Later kwamen ze ook onder het Macedonische rijk van Alexander de Grote en dat van de Romeinen te staan. Maar de relaties met Sub-Sahara-Afrika begonnen pas daarna. Globalisering van de handel, onder meer in slaven, maakte dit onder invloed van de Arabieren en het Ottomaanse rijk mogelijk.”
DNA van mummies is vaak in slechte staat
In theorie kun je op basis van kleinschalige mutaties in de verschillende DNA-samples door de tijd heen een genetische geschiedenis van bevolkingsgroepen in kaart brengen. En door deze te vergelijken met al bestaande genetische informatie uit computerdatabases, kom je bovendien nog meer te weten. Maar oud DNA is door omstandigheden vaak beschadigd of kan bevuild worden door modern menselijk DNA (bijvoorbeeld van de onderzoekers zelf).
Dat is ook bij de oude Egyptenaren zo. Hoewel ze erop gebrand waren het lichaam van hun overledene zo goed mogelijk te bewaren, waren ze natuurlijk onbekend met bestaan van DNA. En de warmte, de hoge luchtvochtigheid in de tombes, én de producten waarmee ze het lichaam van de dode balsemden, deden het DNA uit de cellen van de mummie geen goed. Dat maakte de genetische reconstructie van de dode tot nu toe vaak lastig.
Hoe de onderzoekers Oud Egyptisch DNA konden lezen
De onderzoekers ondernamen daarom heel wat stappen om betrouwbaar DNA uit de 150 mummies te krijgen. Mogelijke beschadigingen controleerden ze door meerdere DNA-stalen te nemen van verschillende plaatsen in het lichaam, zoals tanden, botten en week weefsel. Omdat DNA in al onze cellen zo goed als volledig identiek is, kun je al vergelijkend zien welke DNA-samples het minst beschadigd zijn. Uiteindelijk vonden de onderzoekers 93 DNA-samples van goede kwaliteit. Niet toevallig vooral uit de beenderen en tanden, omdat die het minst onderhevig waren aan ontbinding.
Om bevuiling van DNA tegen te gaan, maakten de onderzoekers naast verschillende soorten labtesten ook gebruik van Schmutzi, een relatief nieuw softwareprogramma dat met verbeterde wiskundige technieken het verschil tussen oud en nieuw DNA kan inschatten. Eerder werd het al op genetisch onderzoek bij neanderthalers toegepast.
93 DNA-samples om een Egyptische geschiedenis van 1300 jaar te vertellen kan weinig lijken. Maar in vergelijking met DNA uit een neanderthaler-bot voor een periode die veel ouder en minstens even lang is, is dit onderzoek stukken betrouwbaarder.
Wel is het zo dat alle gebruikte mummies in het verleden werden opgegraven uit een en dezelfde archeologische site: Abusir el-Meleq, een plaats die eeuwenlang aan Osiris, de Egyptische god van de doden, gewijd was. De onderzoekers geven daarom zelf al aan dat onderzoek op mummies uit andere sites nodig is om meer nauwkeurige resultaten te krijgen.
Voor de duiding over hoe de onderzoekers het oude DNA reconstrueren en aflezen, konden we rekenen op moleculair bioloog Jac Aarts (Universiteit Leiden/Universiteit Wageningen) en bioinformaticus Dick de Ridder (Universiteit Wageningen), waarvoor dank. Aarts en De Ridder waren niet betrokken bij tot de totstandkoming van deze studie.
Dit artikel werd verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR)
Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en vrijdag rond 10.50 uur in de Ochtend
Gerelateerd
