'Er is binnen het CDA een vervreemding met de top'

"De journalisten staan te popelen", zegt politiek duider van BNNVARA Peter Kee. "Er is zoveel aan de hand binnen de partij, dat moet wel vuurwerk worden." Op 10 en 11 september komen alle leden samen in de Brabanthallen in Den Bosch, om de splijtzwammen uit de grond te trekken. De verwachtingen zijn dat het net zo spannend wordt als het legendarische ledencongres in 2010, toen er gestemd moest worden over samenwerking met de PVV en Camiel Eurlings eeuwige trouw beloofde aan Maxime Verhagen die zijn eeuwige trouw weer beloofde aan zijn partij.

Blokkeren

Er zijn een paar hete hangijzers dus, te beginnen met de formatie en de rol van Wopke Hoekstra daarin. "Iedereen blokkeert de formatie", zegt Peter Kee. "Maar Wopke is het meest uitgesproken over niet samenwerken met de linkse wolk." En daar is ook niet iedereen binnen het CDA over te spreken. "Ik ben net zo ongelukkig met het resultaat, want het resultaat is dat er nog steeds geen kabinet is", zegt Van Hijum. "Niemand begrijpt het, ik kan echt niet uitleggen waarom de politieke impasse zo lang duurt."

Regeren

Moet het CDA eigenlijk wel het kabinet in willen? Moeten ze niet eerst hun eigen problemen oplossen voordat ze zo’n verantwoordelijkheid op zich nemen? "Regeren is geen doel op zich", zegt Van Hijum. "Je moet altijd kijken wat er uit regeren te halen is. Kan je je idealen uitvoeren. Als ik kijk naar de basis die er ligt van VVD en D66, ligt dat mijlenver van wat het CDA wil op het gebied van woningmarkt, het leenstelsel, aandacht voor de regio, het platteland, de investeringen in economie en bereikbaarheid, bijzonder onderwijs. Ik zie het nog niet. Dat zal een hele kluif worden."

"Ik ben niet voor deserteren maar voor regeren", zegt Sander de Rouwe, nu gedeputeerde voor het CDA in Friesland, maar straks burgermeester van Kampen. "Alleen de voorwaarde is wel dat het document wat nu gepresenteerd is, niks in zich heeft voor het CDA dan hebben we daar niks te zoeken."

Clubgevoel moet terug

Daarnaast zijn de oud-CDA-Kamerleden kritisch over de cultuur binnen de partij. "Ik merk bij onze leden in Overijssel dat er een behoorlijke bevreemding is met het gebeuren aan de top", zegt Van Hijum. Er is volgens de gedeputeerde in Overijssel veel meer misgegaan dan een slechte verkiezingsuitslag of een gefaalde lijsttrekkersverkiezing. "Zit er nog een club mensen die op basis van de kernwaarden en eigen visie een verschil maakt in de politiek? En niet op basis van modellen, motivaction peilingen of nog erger: sponsors. En dat gevoel", zegt Van Hijum. “Dat je met elkaar aan hetzelfde touw trekt en trots kan zijn op de club, dat moet terugkomen", vindt hij.

Wopke ging al niet zo lekker de laatste tijd, als minister en als leider van het CDA: kritiek van de rekenkamer, gesteggel in Europa over coronasteun, schaatsen in Thialf, you name it. Maar is hij de man die het CDA uit het slop kan krijgen? "Wopke moet het weer op de rails zetten, hij moet die kans krijgen, maar er moet wel heel veel gebeuren", zegt Van Hijum.

Pieter Omtzigt

En dan nog het hete hangijzer dat Pieter Omtzigt heet. Met veel bombarie en drama is hij vertrokken uit de partij, en over hoe Omtzigt behandeld is, zijn menig CDA’ers op z’n zachts gezegd niet over te spreken. 17 september presenteert Omtzigt zichzelf weer. "Omtzigt is voornemens terug te keren in de kamer als zelfstandig Kamerlid", zegt Van Hijum. "Het CDA moet in zich hebben de verdeeldheid en fragmentatie tegen te gaan, maar vooralsnog dragen we er vooral aan bij."

Werk aan de winkel voor Wopke dus.