Mogen politici liegen? Of hangen daar staatsrechtelijke consequenties aan?
- Nieuws
- Mogen politici liegen? Of hangen daar staatsrechtelijke consequenties aan?
Het komt met een behoorlijke regelmaat voor dat een politicus een uitspraak doet die niet helemaal klopt. Soms gaat het zelfs om een regelrechte leugen die verkondigd wordt. Maar zijn er persoonlijke consequenties voor politici die zich in een uitspraak niet op feiten baseren of volgens de wet niet mogelijk zijn? Hoogleraar staatsrecht Ingrid Leijten vertelt bij Spraakmakers wat wel en niet toegestaan is.
Video niet beschikbaar
Politici beweren een hoop en worden regelmatig onderuit gehaald door factcheckers. Is het zomaar toegestaan dat een politicus iets vertelt wat (niet helemaal) waar is? Hoogleraar Leijten legt uit dat er geen "specifieke staatsrechtelijke sanctie" voor is. "Sterker nog, we gaan er eigenlijk van uit dat de vrijheid van meningsuiting van politici bijzonder groot is", zegt de hoogleraar.
Parlementaire onschendbaarheid
Bovendien hebben politici een parlementaire onschendbaarheid, zoals vastgelegd in de Grondwet. "Dat betekent dat niemand vervolgd kan worden voor wat er in de Kamer wordt gezegd of de documenten die aan de Kamer worden overgedragen", zegt Leijten.
Zelfreinigend vermogen
Er wordt namelijk uitgegaan van een "politiek zelfreinigend vermogen" als iemand het "niet zo nauw neemt met de waarheid". Dat houdt in dat iemand die liegt en de feiten niet op orde heeft, vanzelf uit zijn of haar partij of fractie wordt gezet of niet meer gekozen wordt door de burger. Maar gezien de hoeveelheid informatie van tegenwoordig en complexiteit van vraagstukken, is dat niet altijd het geval.
Vertrouwen
Tegelijkertijd vertrouwen kiezers politici en gaan er dus van uit dat er niet gelogen wordt, wat zeker merkbaar is in de Amerikaanse politiek, zegt Leijten. "Dat is echt een probleem, ook van de moderne democratie. Vroeger zou je kunnen zeggen dat we in ieder geval het over de feiten eens waren."
Social media
Het is volgens de hoogleraar "link" dat feiten ter politieke discussie staan. Dat "zelfreinigende vermogen" binnen de politiek is dus steeds minder aanwezig en kan de democratie "verstoren." Ook social media speelt hier een grote rol, aldus Leijten. "Het is lastig om daar echt in de staatsrechtelijke context wat aan te doen." De Kamer kan wel zelf afspraken maken.
Wetgeving
Er lijkt wel wetgeving te komen om bijvoorbeeld social media te reguleren en big techbedrijven verantwoordelijk te stellen voor wat er op hun platforms verschijnt. "Maar dan zoeken de politici het eigenlijk buiten hunzelf", vindt Leijten. "Idealiter heb je een politiek die uitgaat van feiten en die ook bij hete dossiers steeds probeert op basis van ratio besluitvorming te nemen. Dat is wel eigenlijk een een minimumvereiste wat we van de politiek zouden mogen hebben."
Mis niets met de nieuwsbrief van Spraakmakers
Spraakmakers maken we mét jou als luisteraar. En om jou zoveel mogelijk bij ons programma te betrekken, versturen we een dagelijkse nieuwsbrief. Hierin vind je de stelling van de dag, de onderwerpen in de uitzending en een interessant artikel dat zeker het lezen waard is. Zo kun je gemakkelijk meepraten en mis je nooit meer iets!
Gerelateerd
