Onvoldoende toegang tot data belemmert wetenschappelijk onderzoek in Nederland
- Nieuws
- Onvoldoende toegang tot data belemmert wetenschappelijk onderzoek in Nederland
In de nieuwste aflevering van de podcast Op z’n Kop! bespreken Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen, samen met gezondheidseconoom en epidemioloog Eline van den Broek-Altenburg, het onderwerp oversterfte. Centraal in het gesprek staat de recente controverse rondom een teruggetrokken rapport van het NIVEL (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg), dat de oorzaken van oversterfte tijdens de coronapandemie onderzocht. Het rapport, dat aanvankelijk stelde dat vaccinaties geen rol speelden bij de oversterfte, werd teruggetrokken na stevige kritiek vanuit diverse hoeken, onder wie data-analist Maurice de Hond.
#163 - OP Z'N KOP! Met Eline van den Broek-Altenburg over oversterfte en fouten in data-analyse - Op z’n Kop!
Controverse rondom het teruggetrokken NIVEL-rapport
Het NIVEL-rapport werd, volgens Marianne, juichend ontvangen door sommige media, maar werd kort daarna onder vuur genomen door experts die fouten in de data-analyse blootlegden. Als reactie daarop besloot het NIVEL het rapport terug te trekken. Eline uit stevige kritiek op de manier waarop er in Nederland met data wordt omgegaan. "Heel weinig mensen weten echt hoe ze die data moeten gebruiken." Ze benadrukt dat er te veel wordt gepraat over het belang van data, zonder dat de mensen die erover spreken daadwerkelijk de technische kennis hebben om de data te begrijpen. Dit gebrek aan expertise is volgens haar een van de oorzaken dat rapporten zoals dat van het NIVEL de mist in gaan. "Als je niet begrijpt hoe econometrie werkt en je stopt niet de juiste variabelen in het model, dan kan je simpelweg geen causale conclusies trekken."
Eline wijst erop dat zelfs sommige hoogleraren, die vaak als experts worden gezien, niet altijd de juiste kennis hebben om met data te werken. Ze waarschuwt dat titels zoals ‘hoogleraar’ niet altijd garant staan voor inhoudelijke expertise, wat in dit geval heeft geleid tot een rapport dat wetenschappelijk niet deugdelijk is. Een ander punt van zorg voor Eline is de manier waarop journalisten omgaan met wetenschappelijke rapporten. Ze stelt dat journalisten vaak conclusies overnemen zonder te begrijpen hoe de data-analyse is uitgevoerd. Dit zorgt ervoor dat verkeerde informatie via de media verder verspreid wordt, wat schadelijk kan zijn voor het publieke debat.
Kritiek van professor Armand Girbes
Volgens Marianne had een kritisch artikel van professor Armand Girbes het NIVEL-rapport in de eerste plaats al moeten voorkomen. Girbes concludeerde dat de vraag, of er een verband is tussen vaccinatie en oversterfte, niet beantwoord kon worden door een gebrek aan essentiële gegevens en de aanwezigheid van verstorende factoren. Eline bevestigt dit en wijst erop dat het niet meenemen van alle relevante factoren in een analyse een groot probleem is in veel onderzoek.
Eline benadrukt dat de problemen met het NIVEL-rapport illustratief zijn voor een breder probleem in Nederland: de beperkte toegang tot data voor wetenschappers. Ze vertelt dat de huidige regelgeving rond privacy en de strenge voorwaarden van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) onderzoekers hinderen bij het doen van diepgaand en nauwkeurig onderzoek. "Het CBS mag alleen de minimale noodzakelijke data beschikbaar stellen voor onderzoek, terwijl ik als econometrist juist zoveel mogelijk data nodig heb om betrouwbare conclusies te trekken," legt Eline uit. Dit spanningsveld tussen privacybescherming en de noodzaak voor voldoende data belemmert wetenschappers in hun werk.
Op z'n Kop!
Marianne Zwagerman & Rick van Velthuysen zetten elke week de wereld van de luisteraar op zijn kop. Zoveel nieuws, zoveel meningen, maar hoe zit het nu echt? Je hoort het iedere donderdag in een nieuwe aflevering van Op z'n Kop!
