Dit is misschien wel de machtigste Nederlander ooit, maar we zijn hem collectief vergeten

Er stond hem een loodzware taak te wachten. Reformator Maarten Luther had net zijn 95 stellingen aan de deur genageld, de Ottomanen rammelden aan de poorten van Europa en de pest heerste in Rome. In deze omstandigheden werd Adriaan Floriszoon Boeyens op 31 augustus 1522 tot paus gekroond.

Vanwege het weelderige leven van zijn voorgangers was bovendien de Roomse schatkist letterlijk leeg, vertelt Anton de Wit, hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad: "Voor de begrafenis van paus Leo X moesten kaarsen worden gebruikt van een begrafenis die toevallig een dag eerder was geweest."

Vergeten hervormer

Dat Adrianus volgens De Wit niet stond te trappelen om het pauselijk ambt te bekleden was daarom niet verbazingwekkend: "Hij moest echt bezuinigen en hij heeft zich daardoor meteen immens impopulair gemaakt." Desalniettemin echoot Adrianus' erfenis als wegbereider van het concilie van Trente – het eerste grote hervormingsconcilie in Rome – nog altijd in positieve zin na binnen de Katholieke Kerk. Zelfs zo ver dat een aantal kardinalen de huidige paus Franciscus opperden zichzelf Adrianus VII te noemen.

Adrianus is volgens De Wit misschien wel de machtigste Nederlander is die we ooit zijn vergeten. Voordat hij paus werd, was Adrianus al adviseur van de machtige keizer Karel V en gouverneur in Spanje met al zijn overzeese gebieden. "Ik ben vorige week eens een boekhandel ingegaan en gaan kijk naar wat er allemaal over hem geschreven is, dat is echt heel weinig."

Adrianus lijkt meer lof te oogsten buiten zijn thuisland: "Bij de uitverkiezing van paus Benedictus XVI zeiden de Duitsers: 'De eerste Duitse paus sinds Adrianus.' De Belgen claimen hem omdat hij lang in Leuven heeft gestudeerd en de Spanjaarden omdat hij kardinaal in Spanje is geweest", aldus De Wit.

Vergiftigd of niet?

Met een pontificaat van amper een jaar, doemt daarnaast al gauw de vraag op hoe Adrianus om het leven is gekomen. "Er zijn pausen om minder vergiftigd, dus het zou niet eens zo’n hele gekke gedachte zijn...", stelt De Wit. De vergiftigingsdreiging was in die tijd zelfs zo groot dat alle kardinalen eigen wijnschenkers hadden. "Aan teambuilding kon nog wel wat gebeuren", schertst vaste gast Stefan Paas.

Filosoferend denkt Paas dat katholieken, in tegenstelling tot protestanten en seculieren, tegenwoordig zelden met complottheorieën komen omdat ze zelf 'een groot geïnstitutionaliseerd complot in Rome hebben'. "Als je zo’n Vaticaan hebt waar schimmige dingen achter de schermen gebeuren, kanaliseert dat mooi de behoeften van de mens", aldus Paas.

Overigens concludeerde Jaap van Dissel, directeur van het RIVM, een aantal jaren geleden al dat er waarschijnlijk geen sprake is van vergiftiging bij paus Adrianus VI.