Alledaagse Vragen - Waarom betalen toeristen geen tol in Nederland?

Wij Nederlanders betalen bijzonder veel belasting voor onze autowegen, weet mobiliteit-expert Tom Huyskens: "Onze belastingen zijn veel hoger dan in de rest van Europa en daarvan vloeit slechts een deel terug in de infrastructuur." Om die reden is het volgens Huyskens simpelweg niet nodig om toeristen ook nog eens te vragen om tol, er is namelijk al meer dan genoeg geld om de wegen goed te onderhouden.

Wordt het weggebruik van de toerist dan uit de portemonnee van de Nederlandse belastingbetaler betaald? Dat valt wel mee, volgens Huyskens: "Wij zijn in Nederland natuurlijk niet zo afhankelijk van toeristen dat zij het merendeel van de weggebruikers op de Nederlandse wegen bepalen. In andere landen is dat – vooral in het hoogseizoen – natuurlijk wel anders."

Stel: we willen toch dat de toerist mee betaalt middels tol; dan kan dat niet zo makkelijk, volgens Alledaagse vragen-verslaggever Ilan Hoekstra: "Ons systeem is daar niet op ingericht. Sterker nog: in 1930 is er bij wet vastgesteld dat er helemaal geen tol geheven mag worden in Nederland." Dat betekent overigens niet dat het niet gebeurt. Op dit moment worden er op drie plekken in Nederland tol geheven: de Kiltunnel – in de buurt van Dordrecht, de Westerscheldetunnel en de Tolbrug in Nieuwerbrug.

Vignet invoeren?

Een andere optie is het vignet, zoals we dat kennen uit bijvoorbeeld Zwitserland en Oostenrijk, maar ook dat is geen oplossing volgens Huyskens. Dat zou namelijk betekenen dat Nederlanders bovenop de wegenbelasting en accijnzen ook nog een vignet zouden moeten betalen. "Dat komt omdat er een Europese wet is die zegt dat je binnen Europa elke weggebruiker op dezelfde manier moet belasten", aldus Hoekstra. "Dus iedereen een vignet of helemaal niemand. Je mag namelijk je eigen volk niet voortrekken, maar blijkbaar mag je ze wel benadelen middels een hogere binnenlandse belasting."

Zowel de ANWB als het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is niet voor het invoeren van een vignet. De ANWB wil in 2030, zodra het kilometertarief (als het goed is) wordt ingevoerd, mogelijk ook toeristen op deze manier belasten.

Reactie van Markus van Tol, woordvoerder van de ANWB:

De ANWB is niet voor het invoeren van een vignet in het huidige autobelastingstelsel. Als we alleen een vignet invoeren voor toeristen, verwachten we dat de kosten voor het uitvoeren ongeveer gelijk zijn aan de eventuele opbrengst. Als we in de toekomst naar een autobelastingsysteem “betalen naar gebruik” gaan, moet dit opnieuw bekeken worden.

De Nederlandse toerist heeft op reis binnen Europa in sommige landen met tolwegen en tolvignetten te maken maar lang niet overal. De ANWB- leden hebben dus de keuze om andere routes te nemen zonder tol of heffingen. De tol die er betaald wordt, zorgt vaak wel voor een kortere reistijd.

Reactie van Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat:

Het kabinet is van plan het systeem van betalen naar gebruik per 2030 in te voeren door het kilometerafhankelijk maken van het tarief van de huidige mrb (motorrijtuigenbelasting) voor alle personen- en bestelauto’s, zonder differentiatie naar tijd en plaats in het kilometertarief.

Hierbij is gekozen voor een systeem gebaseerd op de huidige motorrijtuigenbelasting. Daarom hoeft voor voertuigen die niet in het bezit zijn van Nederlandse ingezetenen (bv toeristen) geen belasting te worden betaald. Voor die groep gelden de regels omtrent wegenbelasting uit het land van herkomst.

Een vignet of tolheffing op specifieke trajecten zoals in Frankrijk sluiten niet aan bij de ambitie om te gaan betalen voor alle gereden kilometers en de doelstellingen die het Kabinet hierbij heeft gesteld: tegengaan van grondslagerosie in het autodomein en CO2-reductie.

Met een vignet kan geen systeem per gereden kilometer worden ingevoerd. Een vignet is tijdgebonden; binnen een bepaald tijdvak maakt het niet uit hoeveel kilometers er worden gereden. Datzelfde geldt voor de huidige mrb.

Nederland kent overigens nu ook een beperkt aantal trajecten waar tol wordt geheven voor het gebruik van specifieke infrastructuur (bijvoorbeeld de Westerscheldetunnel). In het Coalitieakkoord is afgesproken dat de toltrajecten met invoering van BNG (Betalen naar Gebruik) worden afgeschaft. Deze tol dient betaald te worden door alle automobilisten die gebruik maken van deze trajecten, ook die uit het buitenland.