Waarom ervaren we nachtmerries, slaapverlamming en nachtelijke hallucinaties?

'Ik voelde heel sterk dat er iets aanwezig was'

“Ik sliep bij mijn ouders op de zolderkamer toen ik opeens wakker werd. Ik voelde heel sterk dat er iets aanwezig was in de kamer, maar ik kon niet bewegen", vertelt Menno. “Ik was verlamd. Ik voelde langzaam dat de deken van mij af werd getrokken. Ik wist meteen, ik moet hier nu weg!”

Nachtmerries, slaapverlamming en nachtelijke hallucinaties. Onze dromen zijn al eeuwen een inspiratiebron voor kunstenaars, en voor sommigen van ons een reden om zo lang mogelijk wakker te blijven. “En op een gegeven moment voelde ik die figuur zo over me heen buigen en een soort duivels gesis in mijn oor, en toen raakte ik helemaal in paniek”, zegt Lisa.

Kunnen we tijdens onze dromen in de toekomst kijken?

Wat dromen zo mystiek maakt is dat de wetenschap ze niet volledig kan verklaren. Dit maakt de weg vrij voor meer opwindende verklaringen voor wat dromen zijn en de rol die ze spelen in ons dagelijks leven – één van de meest populaire van deze theorieën is dat dromen kunnen worden gebruikt om de toekomst te voorspellen.

Kunnen we tijdens onze dromen in de toekomst kijken? Wanneer mensen dromen dat de buurman komt te overlijden aan een hartaanval en dat gebeurt vervolgens ook, zijn ze geneigd om te geloven dat ze een voorspellende droom gehad hebben. Wat ze hierbij vergeten is al die keren dat andere bekenden in hun droom overleden. Die leven immers nog, en mensen vergeten hun droom dan al snel: hij had immers niets te beteken. Of is het te makkelijk om dit puur aan het toeval toe te schrijven en gaan we daarmee voorbij aan de diepere betekenis die mensen aan dromen hechten?

De rol van slaap

Wetenschappers onderzoeken al meer dan honderd jaar de rol die slaap heeft bij het opslaan van herinneringen. Waarom vergeten we zoveel van onze dromen? Onderzoek heeft aangetoond dat slaap het brein helpt om nieuwe informatie op te slaan. Maar recente studies laten zien dat we tijdens onze slaap ook actief informatie uit ons geheugen wissen. Iedere nacht selecteert het brein wat we ons herinneren en wat niet.

Wat gebeurt er in ons hoofd als we dromen? Atlas, de nieuwe wetenschapspodcast van de NTR, onderzoekt het in acht afleveringen, de eerste drie afleveringen staan online. Deze week in DOCS aflevering 1 met een interview met host Petra Grijzen.