Nabestaanden willen uitsluitsel over inzet particuliere DNA-databanken

Wicky van der Meijs, bestuurslid van de Federatie Nabestaanden Geweldslachtoffers, zegt in de podcast dat nabestaanden het "te traag" vinden gaan. "We willen altijd het braafste kind van de klas zijn in Nederland, maar wij denken: durf eens moed en ballen te tonen." DNA-deskundige Lex Meulenbroek van het NFI stelt dat nabestaanden verdienen dat er een snelle beslissing volgt. "Nabestaanden hebben recht op duidelijkheid of deze methode in Nederland ingezet gaat worden.” De VVD heeft naar aanleiding van de podcast Kamervragen gesteld, zegt Kamerlid Ulysse Ellian. "Ik snap dat nabestaanden willen dat het sneller gaat. Nu gebeurt er niks en dat is zonde."

Successen in het buitenland

Het gaat om Amerikaanse bedrijven, waar mensen die op zoek zijn naar hun familiegeschiedenis hun DNA naartoe kunnen sturen. In databases is vervolgens te zien wie mogelijke verwanten zijn, en kunnen hele verre familieleden worden gevonden. De particuliere databanken hebben in de Verenigde Staten voor een doorbraak gezorgd in tientallen onopgeloste moordzaken en zaken met onbekende doden. Na inzet van de databanken werd de dader gevonden in de zaak van de Golden State Killer: een seriemoordenaar en serieverkrachter die tientallen jaren spoorloos bleef.

Ook de Zweedse politie heeft de databanken succesvol ingezet. De methode zorgde vorig jaar voor een doorbraak in een roemruchte dubbele moordzaak uit 2004, waarbij onder meer een kind van acht werd doodgestoken. Tweeënhalf jaar geleden kondigden de coldcaseteams van de Rotterdamse en Amsterdamse politie aan de methode te willen inzetten. Anderhalf jaar geleden schreef minister Ferd Grapperhaus aan de Tweede Kamer dat hij wilde onderzoeken hoe de databanken in het Nederlandse strafprocesrecht kunnen worden gebruikt.

Pilot in Zweden

DNA-deskundige Lex Meulenbroek van het NFI pleit voor eenzelfde pilot als in Zweden, waarbij het daderspoor van een specifieke cold case wordt geüpload in een genealogische DNA-databank. "Pas als je zo’n pilot gaat uitvoeren, krijg je veel beter inzicht in de technische, organisatorische, juridische en ethische aspecten van deze methode. En dan kun je de voorwaarden voor het mogelijk toepassen van deze techniek beter vaststellen."

VVD-Kamerlid Ulysse Ellian steunt het idee van zo’n pilot. Verder wil hij van demissionair minister Grapperhaus weten waar de resultaten van de verkenning blijven en stuurt hij aan op het op korte termijn inzetten van particuliere databanken om de identiteit van onbekende doden te achterhalen. "Dit moet niet op de plank blijven liggen, daarvoor is het te belangrijk."

Eerst verkenning afronden

Volgens het ministerie van Justitie en Veiligheid loopt de verkenning om particuliere DNA-databanken in te zetten in onopgeloste zaken nog steeds. Daarom is er ook nog geen spoor geüpload, of een pilot gestart: onderdeel van de verkenning is een onderzoek naar de juridische basis voor het inzetten van de methode. Een woordvoerder van het ministerie zegt "te begrijpen" dat nabestaanden het lang vinden duren. Volgens het ministerie is het streven de verkenning dit jaar af te ronden.

Het Onderzoeksbureau is een podcast van Omroep WNL, waarin journalisten Sandra van den Heuvel en Bram Endedijk elke twee weken duiken in een wereld van misdaad of misstanden. De zestiende aflevering van Het Onderzoeksbureau over particuliere DNA-databanken is te beluisteren via Spotify, Apple of de podcast-app van de NPO.