Tim Fransen: 'We moeten weer deugen'

Onlangs was Fransen met zijn vriendin op fietsvakantie in Duitsland. In de fietscoupé, waar veel fietsen kunnen worden gestald en de fietsers dichtbij kunnen zitten, kwam een conducteur vertellen dat de trein in Berlijn in slechts 3 minuten moest worden leeggemaakt, omdat er anders te veel vertraging zou zijn. Terstond vormden de Duitsers een geölied systeem, waarin binnen de kortste keren de hele trein leeg was. "En mensen die een aansluiting moesten halen, kregen ook nog eens voorrang."

Het drukte Fransen met zijn neus op de feiten over Nederlanders. "In Nederland was dit volstrekt anders gegaan. Iedereen was naar voren gedrongen om zijn eigen hachje te redden. Die 3 minuten zou bij lange na niet gehaald worden en we zouden achteraf een boze brief aan de NS hebben gestuurd…", vertelt hij.

Het is een voorbeeld van de Nederlandse hang naar vrijheid, die Fransen een 'vrijheidsfetisj' noemt. "We willen onze eigen gang gaan, zonder dat iemand anders zich ermee bemoeit." Hier speelt de overheid ook op in, vertelt hij: bij de energiecrisis werd er niet gezegd dat we Oekraïne moesten helpen door gas te besparen, maar werd erop gewezen dat het goed is voor de portemonnee. "Tijdens de oliecrisis hadden we autoloze zondagen, maar geen enkele politicus zou dat meer durven zeggen. En dat ligt niet aan politici, want wij zouden ook vinden: waar bemoei jij je mee?"

Weer deugen

Die focus op onze individuele vrijheid is niet houdbaar, denkt Fransen. "Het ondermijnt uiteindelijk onze hele democratische samenleving. Democratie is kwetsbaar, dus we moeten ook oog hebben voor dingen die voorbij ons eigen belang gaan", vindt hij.

Volgens de filosoof gaan we er te veel vanuit dat de wereld als vanzelf een betere plek wordt. Onzin, vindt Fransen: de wereld wordt beter door maatschappelijk activisme. Het wordt tijd om dat weer te omarmen. "Deugmens is bij ons een scheldwoord. Mensen die zich inzetten voor het milieu – een groot maatschappelijk probleem – worden 'klimaatdrammer' genoemd. Maar de moraal moet weer een kern worden in onze samenleving. We moeten weer gaan deugen!"