Genoeg is genoeg

Later werd duidelijk dat een aantal MLS en WNBA-ploegen ook meedeed en het leek erop dat de gehele georganiseerde sport van de USA even de hakken in het zand zette. Voor die sporters was het enorme gedoe in Wisconsin na de brute schietpartij in Kenosha (Jacob Blake) ineens een moment dat er iets moest gebeuren.

Het begon bij de spelers van de Milwaukee Bucks. Kenosha ligt vlakbij Milwaukee en die keuze is logisch, dat daarna ook de honkballers van de Brewers uit die Duitse bierstad zich aansloten kon je eveneens makkelijk verklaren. Osaka won eerst een wedstrijdje in het opwarmingstoernooi voor de US Open (dat ook in New York plaatsvindt) en haar 'geste' leverde veel applaus uit de internationale sportwereld op. Ze tennist niet alleen leuk en goed, maar ze toonde hiermee ook karakter. Ook voor haar gold: genoeg is genoeg.

Staking in de sport

In de volgende uren gebeurde er veel. Zelfs een bekende oud-speler in NBA, Kenny Smith, een opmerkelijk goed gebekte analist voor de tv, liep ostentatief de studio uit in een live-programma: ook voor hem was het genoeg. De totstandkoming van de 'staking' van de andere teams in de NBA, liep iets stroever. De spelers van Orlando, die al op het veld bezig waren met de warming-up bezig, keken verbaasd op. Ze snapten even niet wat er aan de hand was, werden snel bijgepraat en verlieten, druppelsgewijs het toneel. De andere vier teams sloten zich vervolgens moeiteloos aan.

Het was een bewijs van een niet-voorbereide, impromptu; een actie die ineens en spontaan plaatsvond. Er waren geen afspraken met wie dan ook gemaakt en de man die bij de Bucks de zaak doordrukte moet Giannis Antetokoumpo zijn geweest, n.b. een Griekse speler van Nigeriaanse afkomst.

Later spraken de Bucks-spelers George Hill en Sterling Brown een in de haast in elkaar gedraaide tekst uit, ten overstaan van de in de bubble aanwezige persmensen en weer later bleek dat de spelers van de Bucks, in een telefonisch overleg met autoriteiten in Wisconsin tot het inzicht waren gekomen dat niet-spelen het beste was dat ze konden doen.

Historisch

Het was sinds 1961 dat een NBA-wedstrijd geboycot werd door een actie van sommige spelers, een actie die, 59 jaar geleden, nauwelijks het wereldnieuws haalde. Toen waren het de zwarte spelers van de Boston Celtics die, in Lexington, Kentucky, aan de kant bleven. Hen was de middag voor de oefenwedstrijd in een restaurant te kennen gegeven dat ze niet aan tafel mochten zitten met hun blanke ploeggenoten en álle zwarte spelers besloten daarop te staken om duidelijk te maken dat ze het enorm niet eens waren met deze werkelijk idiote bediening.

Let wel: 59 jaar geleden golden in dat gedeelte van de VS nog deze abjecte regels tegenover de zwarte medemens. Niemand kon iets ondernemen, de eigenaar van het restaurant serveerde gewoon niet aan zwarte mensen, terwijl hij diezelfde avond wel naar de wedstrijd ging omdat hij graag naar de complete Boston Celtics-ploeg wilde kijken. Maar eten uitserveren aan zwarte mensen…over his dead body!

Racisme leeft nog steeds in de VS

Sinds die tijd is er heel veel veranderd in de wereld, maar in de Amerikaanse wereld en dan ook de sportwereld bestaat er nog altijd een vrij brede kloof tussen zwart en wit en de behandeling van de onderscheiden groepen spelers: zwart of wit. Racisme, om het makkelijk te stellen, leeft nog steeds in de VS.

Sommigen zeggen: harder en duidelijker dan ooit tevoren en in 2020, te midden van een grote wereldcrisis die wij pandemie noemen en waar zeker de USA zich geen raad mee weet, komt die discriminatie meer dan eens naar boven; zeker tijdens de rellen van de afgelopen weken/maanden.

Nederland - Verenigde Staten, 1983

In 1983 was ik in Lexington, Kentucky, het hotbed van de Amerikaanse college-basketbalwereld. Het Nederlandse team speelde daar een wedstrijd tegen het team van de plaatselijke universiteit, een grootheid in die jaren. Vooraf werd ik gevraagd even aan te schuiven bij een soort van pre-game-televisie-programma. Ik werd keurig behandeld en kreeg als tweede vraag voorgelegd waarom de nationale ploeg van Nederland, een Europees land toch, twee gekleurde spelers opstelde.

Met enige verbazing vertelde ik dat kleur bij ons anders lag dan in de VS. Dat Randy Wiel en Herbert Camaro gewoon basketballers waren, jongens van vlees en bloed, jongens die weliswaar elders geboren waren, maar die gezien de status van hun geboorteland een Nederlands paspoort droegen. De vragensteller vond het maar vreemd en toen ik hem vroeg (in het live-interview) waarom dat vreemd was, hield hij in en gaf het gesprek ineens een andere wending.

Een van de andere aanwezigen legde me later uit dat er over deze zaken niet openlijk gesproken werd op televisie en mijn vraag aan de 'host' werd gezien als een aanval op de leefwijze van de Amerikanen. Dat bleek later, tijdens en na de wedstrijd ook: Wiel en Camaro werden constant uitgescholden voor "boy" en "Hey, you black man, how come you play for a white team?"

Vrijbrief

De twee Nederlanders, die opgegroeid waren in het Amerikaanse collegebasketbal, gaven geen krimp en lachten het racistische geschreeuw van de jonge studenten weg. Weer later, in de bus naar ons hotel, in Lexington, vertelden ze dat ze dit altijd in deze staat Kentucky meegemaakt hadden, ze waren het gewend.

Zoals ook alle mensen uit het Midden-Westen van Amerika eraan gewend waren; voor hen was een zwarte speler in een sportploeg een vrijbrief hun onfrisse gedachten op die spelers te botvieren. Ook in die tijd.

Koester het moment

Ik moest aan 1983 denken en aan dat incident toen ik de gebeurtenissen van deze week in de USA tot me nam. Amerika is een land waar het racisme welig tiert en waar heel veel met de zachte deken van zwijgen bedekt wordt. Dat ineens en uit het niets een aantal zwarte sportmensen, gesteund door hun blanke medespelers, opstond en tegen de Amerikaanse maatschappij zei: "Tot hier en niet verder", trof me werkelijk. Ik heb met groot respect gekeken en geluisterd naar die sporters die opstonden. Het waren dapperen die het deden en mensen die ons applaus verdienen.

Dat er in de dagen na die acties lichte chaos ontstond, dat de vraag gesteld werd: doorgaan met de actie of toch weer gaan spelen, laat ik even buiten beschouwing. Het moment van de woensdag, dat een flink aantal sporters aan de hen omringende, doodzieke samenleving liet weten dat het zo genoeg was, mag gekoesterd worden door mensen, ook in de USA, als die het tenminste begrepen hebben.

Het zal je president maar zijn

Dat land wordt helaas geregeerd door een minvermogende machtswellusteling die in de week dat dit allemaal speelde, geen enkel oog had voor zijn land en landgenoten, maar uitsluitend met een goud omrandde spiegel voor zich uit door Washington liep. De signalen van de sportende mensen verketterde hij en met een: "Naar NBA basketbal zal ik niet meer kijken", was voor hem de kous af. Het zal je president maar zijn.

Maar vergis je niet: de Amerikaanse sport en haar politieke voorkeuren zijn al heel lang een gespreksonderwerp. De NBA bestaat uit voornamelijk democraten-kiezers. De NFL leeft in een merkwaardige spagaat; het footbal-publiek is rechts en über-Republikein, de eigenaren van de ploegen eveneens, maar vele van de zwarte spelers durven nauwelijks voor hun politieke voorkeur uit te komen. Bij de honkballers is de verhouding ongeveer fifty-fifty en de ijshockeywereld is qua publiek republikein en qua spelers democratisch (en Europees en Canadees). In de tenniswereld leunt men in de richting van de democraten en de soccerwereld geeft geen duidelijk beeld, te meer daar er zo veel buitenlanders aanwezig zijn. Het publiek evenwel leunt naar de democratische zijde van het politieke spectrum.

In deze wereld, de Amerikaanse sportwereld dus, bestaat racisme, zoals het in de gehele Amerikaanse samenleving voorkomt. Wij, op afstand van die wereld levend, komen dat racisme zo soms tegen, waarmee ik niet wil zeggen dat het bij ons niet voorkomt. Breek me de bek niet open. Ik heb weleens gelezen:" Racisme schuilt in eenieder, de een wat meer, de ander wat minder, maar het is er wel", en ik denk dat zulks waar is.