'Weten progressieven wel wat er buiten hun 'beschaafde' ring afspeelt?'

Wat wil het volk (behalve brood en spelen)?

Nu heel progressief Nederland moord en brand schreeuwt over de verkiezingsuitslag denk ik vaak aan mijn oude Moskouse studiegenote. Als journalist reisde ze langs allerlei hippe plaatsen in oost en west, sprak ze met hippe mensen aldaar en maakte vervolgens hippe reportages voor hippe bladen. Maar op een keer ging ze voor een reportage naar de binnenlanden van Rusland en kwam ze totaal ontredderd en geschokt terug in Moskou. Was dat háár land, háár volk?

Terwijl heel progressief Nederland het volk wil redden van de zonvloed, misogynie, racisme en obesitas doet het volk precies het omgekeerde wat er van wordt verlangd. Kennelijk wil het volk niet gered worden.

Als ik aan mijn progressieve vrienden vertel dat twee van mijn buurvrouwen op de geblondeerde verlosser hebben gestemd trekken ze een vies gezicht. Die buurvrouwen hebben bekende argumenten. Ze zijn het allemaal zat, zeggen ze. En ze missen Zwarte Piet. Eentje frequenteert alle paranormale beurzen en gelooft dat de geest van de overleden vorige bewoner van haar flat nu in haar zoontje huist. De wenkbrauwen van de progressieve vrienden schieten omhoog. De andere is een grote dierenvriend en heeft nog getwijfeld of ze de Partij voor de Dieren zou stemmen. Maar het feit dat de verlosser in spe altijd zegt waar het op staat heeft de doorslag gegeven. De progressieve vrienden lachen meewarig. Of zij racistisch zijn? Eén heeft Surinaamse vrienden en de andere leeft intens mee met het liefdesverdriet van de Turkse ex van weer een andere buurvrouw. Ze vindt hem een super lieve jongen en hoopt vurig dat het goed komt.

Nederland is maar een speldenprikje vergeleken bij Rusland, maar weten de progressieve vrienden wat zich buiten de ring van hun beschaafde, kosmopolitische wereld afspeelt, en vooral, voelen ze het wel?

De socioloog Kees Schuyt betreurde onlangs in een interview dat er zo weinig sociologisch onderzoek werd verricht over Nederland en Nederlanders. In navolging van de echte wereld is ook de academische wereld geglobaliseerd en worden jonge wetenschappers geacht om zoveel mogelijk in internationale, Engelstalige bladen te publiceren. Goed voor je academische carrière, maar of Nederland er iets mee opschiet? En hoe dring je zonder gedegen sociologisch onderzoek tot de diepere lagen van de maatschappij door, tot die keldermens die steeds harder om zich heen slaat?

Alle goede literatuur leert ons dat de mens een vat is van tegenstrijdigheden, pruttelend op het vuur van de emoties. Ja, ik heb het hier over die vermaledijde onderbuik, dat reusachtige orgaan waarin al onze demonen koken: angst, woede, gewelddadigheid, afgunst, hebzucht, egoïsme, wantrouwen voor de ander. Als je die consequent ontkent, gaat er geheid een al dan niet geblondeerde verlosser met de buit vandoor. Ik heb me altijd afgevraagd wat de deftige notabelen van Hamelen over het hoofd hebben gezien? Hebben zij soms met al hun goede bedoelingen hun kinderen in de armen van de rattenvanger gedreven?

Wij leven in een bezeten wereld, schreef Johan Huizinga in De schaduwen van morgen, en wij weten het. Hoe maak je in die bezeten wereld van consumenten weer burgers, van nummers mensen, van cliënten patiënten, van producten dieren. En dat de sabbat voor de mens is in plaats van de mens voor de sabbat. Want dat wil het volk, diep down.