'Gemeentes vorderen nauwelijk TOZO terug'

De TOZO-regeling werd in maart 2020 in allerijl opgetuigd en is in vijf ronden uitgekeerd tot oktober 2021. Omdat het een nationale crisis was, droeg de overheid de gemeentes op de regeling coulant toe te passen: bij twijfel uitkeren, misbruik werd ingecalculeerd.

Volgens de Amsterdamse wethouder Groot Wassink laat de TOZO vooral zien dat er een groot gat zit in de Sociale Zekerheid: “Als we reguliere opvang hadden gehad voor deze groep zelfstandigen, dan ben ik ervan overtuigd dat dat ons minder geld had gekost dan dit soort noodgrepen.”

Amsterdam was de meest coulante gemeente en kende ruim 95 procent van alle aanvragen toe. De stad vorderde 7 procent terug. Dat was gemiddeld voor de tien grootste gemeentes. De terugvordering kan bestaan uit inkomsten die de zzp’er toch heeft gekregen tijdens de looptijd van de uitkering. Of omdat de gemeente na handhaving ontdekte dat iemand de uitkering ten onrechte ontving.

Er is nog een aanwijzing dat de gemeentes niet gemotiveerd waren om onrechtmatig gebruik op te sporen, meent Ruimschotel. In 2020 zijn landelijk in totaal 60 mensen beboet die zijn betrapt op het onterecht ontvangen van een TOZO-uitkering, blijkt uit cijfers van SZW. Ook dat is “ridicuul weinig”, vindt Ruimschotel.

470 miljoen ten onrechte ontvangen

Uit onderzoeken en controles blijkt dat bij subsidieregelingen zoals de TOZO 20 procent onrechtmatig wordt ontvangen. In het geval van TOZO zou dat betekenen dat op de drie miljard die is uitgekeerd, 600 miljoen onrechtmatig is uitbetaald. Na aftrek van de 130 miljoen die is teruggevorderd, zou het neerkomen op 470 miljoen ten onrechte ontvangen TOZO.

“Naast het misbruik dat op te sporen is, zoals inkomstenfraude of adresfraude, zullen mensen zwart hebben gewerkt, zich pas hebben laten uitbetalen nadat de TOZO was gestopt of niet hebben gewerkt terwijl er wel werk was”, aldus Ruimschotel.

Luister naar de reportage over Het TOZO-vertrouwen, zondag om 19.00 uur bij Pointer op NPO Radio1.