Verpleeghuizen wilden testen maar werden geweigerd

Dat blijkt uit onderzoek van platform voor onderzoeksjournalistiek Investico voor Trouw, Argos en De Groene Amsterdammer. "De maand maart was cruciaal. We wilden personeel laten testen, maar we mochten niet", zegt directeur Peter Hoppener van zorgorganisatie Vivent uit Den Bosch. "Terwijl nu blijkt dat personeel ongewild voor een flink deel van de besmettingen heeft gezorgd."

De weigering was mede het gevolg van het ontbreken van een landelijk overzicht van beschikbare capaciteit. Marktwerking leidde de afgelopen tien jaar tot een wildgroei aan laboratoria. Waar voorheen één of twee labs per regio waren, zijn er nu landelijk ruim honderd. Volgens GGD'ers en arts-microbiologen is het overzicht daardoor nu zoek. Testcapaciteit kan lastiger verdeeld worden. Bovendien wordt het voor GGD's en arts-microbiologen steeds moeilijker om nieuwe uitbraken van infectieziekten op te sporen, vertellen ze in Argos.

Deur gewezen

Zorgorganisatie Vivent werd begin maart de deur gewezen toen het probeerde zijn medewerkers te laten testen. Volgens het RIVM moesten verpleeghuismedewerkers met klachten ongetest thuisblijven. Onmogelijk, zegt Hoppener. "We hebben de mensen hard nodig. Je kan niet een afdeling met twintig mensen met psychogeriatrische problemen zeggen: vandaag even geen personeel."

Star-shl, het grootste laboratorium van Nederland, had naar eigen zeggen wel capaciteit, maar weigerde aanvankelijk verpleeghuizen omdat het RIVM dit voorschreef. "Er kwamen verpleeghuizen die wilden testen, maar wij zeiden: 'we testen alleen huisartsen en verloskundigen. Dat is wat we volgens de richtlijnen mogen doen.' Pas gaandeweg hebben we verpleeghuizen erbij genomen." Andere laboratoria, zoals het Jeroen Bosch Ziekenhuis, zeggen dat ze in maart te weinig capaciteit hadden.

Helft personeel positief

In de eerste maand van de corona-crisis bestond geen landelijk overzicht van capaciteit of tekorten. Ook wanneer de RIVM-richtlijnen vanaf april worden versoepeld, en ook verpleeghuispersoneel kan worden getest blijft onduidelijk waar dat mogelijk is. Pas vanaf 15 april lukt het Hoppener de eerste test te laten uitvoeren. In het begin zijn die bij de helft van alle personeel met klachten positief. "Nu zitten we op het landelijk gemiddelde van ongeveer dertig procent." Inmiddels zijn in veertig procent van alle Nederlandse verpleeghuizen coronabesmettingen geconstateerd.

Lees meer op de website van Argos.

Reactie RIVM

Het RIVM laat in een reactie weten dat de richtlijn voor het testen van verpleeghuispersoneel niet dwingend is, maar richtinggevend. "Uiteraard kunnen zorgprofessionals eigen afwegingen maken", zegt een woordvoerder. Het RIVM ontkent dat er een gebrek aan overzicht was. "Er staat een lijst met laboratoria op onze website", zegt de woordvoerder. "De capaciteit zal ongetwijfeld ook bekend zijn."

Meer journalistiek speurwerk?

Argos is het onderzoeksjournalistieke programma van de VPRO en HUMAN. Je hoort Argos op zaterdag van 14.00 tot 15.00 uur op NPO Radio 1. Terugluisteren kan via je favoriete podcastapp of via de website van Argos. Volg Argos ook via Facebook en Twitter.