VS en Engeland dwarsboomden Joegoslavië Tribunaal, zegt aanklager

Geoffrey Nice was chef van de aanklagers in het strafproces in Den Haag tegen Slobodan Milosevic, de voormalige Servische president. Het was de taak van Nice om bewijsmateriaal te vinden voor de betrokkenheid van Milosevic bij de genocide op meer dan achtduizend inwoners van de moslimenclave Srebrenica in juli 1995. Nederlandse Dutchbat-militairen die in de enclave gestationeerd waren, kregen geen NAVO-luchtsteun en moesten machteloos toekijken bij de etnische zuivering.

CIA-verslagen

Geoffrey Nice vertelt dat hij in februari 2003 naar de Verenigde Staten reisde om inzage te krijgen in CIA-verslagen van afgeluisterde gesprekken tussen Milosevic en generaal Ratko Mladic, die in juli 1995 de aanval op Srebrenica leidde. Die verslagen, intercepts geheten, zouden kunnen bewijzen dat Milosevic (mede)verantwoordelijk was voor de genocide van Srebrenica. Dit is nog altijd een van de onbeantwoorde vragen in dit dossier. In de intercepts staan volgens experts cruciale aanwijzingen over de betrokkenheid van Milosevic. Voor Nice zou het de ‘jackpot’ zijn geweest om zijn schuld te bewijzen.

Maar Nice kreeg nul op rekest. Hij kreeg de CIA-bewijsstukken niet. En zo stierf Milosevic in 2006 in de gevangenis in Scheveningen voordat het tot een vonnis kwam. Mladic werd in 2017 door het Joegoslavië Tribunaal wel tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld.

Al Gore

Nice vertelt nu hoe hij in zijn zoektocht werd gehinderd door de Amerikanen. Nice had zich op 3 februari 2003 gemeld op het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington om inzage in de stukken te krijgen. Daar kreeg hij te horen dat de Amerikanen alleen over de intercepts wilden spreken onder de garanties van 'Rule 70'. Die regel houdt in dat informatie vertrouwelijk wordt verschaft en dat de inhoud dus geheim moet blijven.

Omdat de inhoud dan ook niet kon worden gebruikt als bewijs in een rechtszaak en Nice hier dus niets mee zou opschieten, weigerde hij. Een afspraak met de Amerikaanse ex-vicepresident Al Gore om hierover te spreken, die al gepland stond, werd vervolgens geschrapt.

Een nieuwe route

Vervolgens ontdekte het team van Nice een sluiproute. Ze kwamen erachter dat de intercepts gedeeld waren met Canada. Nice kreeg Canada zover dat een ambtenaar op een zitting van het Joegoslavië Tribunaal hierover een getuigenverklaring af zou leggen. De zitting stond gepland, in november 2004. En toen gebeurde er iets opmerkelijks. De hoorzitting werd geschrapt door Carla del Ponte, de hoofdaanklager van het tribunaal, de baas van Nice.

In de woorden van Nice: "Wat er gebeurde was dat vóór die zitting Amerika intervenieerde en eiste dat het verzoek dat ik namens het Openbaar Ministerie had ingediend werd ingetrokken. Mevrouw Del Ponte kreeg te horen dat ze de aanvraag moest intrekken. En die werd ingetrokken. Ik kon er niets aan doen, want hoewel ik de leiding had over de zaak, was zij mijn baas. En als mevrouw Del Ponte een beslissing nam, had ik me daaraan te houden."

Een telefoontje

Ook uit zijn eigen land kreeg de Britse jurist Nice tegenwerking bij zijn pogingen om Canada te horen. In mei 2004 kreeg hij een telefoontje van een diplomaat van de Britse ambassade in Den Haag, zo vertelt hij aan Argos. De diplomaat probeerde Nice onder druk te zetten om te stoppen met zijn pogingen om CIA-documenten in handen te krijgen. En dat terwijl hij als diplomaat juist de taak had om het Joegoslavië Tribunaal te faciliteren.

Het was een jonge diplomaat die het later ver zou schoppen. Hij werd minister van Buitenlandse Zaken, minister van Justitie en zelfs vicepremier in Londen. Het was Dominic Raab, de conservatieve politicus die in april 2023 moest aftreden wegens grensoverschrijdend gedrag.

Een e-mail

Daags nadat hij gebeld was door Raab stuurde Nice hem op hoge poten een e-mail, in handen van Argos, die begint met de zin: "Ik heb nog eens nagedacht over ons telefoongesprek van gisteren. De inhoud en toon van het gesprek waren ongepast en baren mij zorgen."

Nice wees Raab erop dat pogingen van buitenstaanders om invloed uit te oefenen op een onafhankelijke aanklager “een zaak van ernstige zorg” is. En ook schreef hij: "Dit is volstrekt onacceptabel. Het lijkt een nieuwe poging om druk op mij (…) uit te oefenen." Waarom hij dat deed, blijft onduidelijk. Dominic Raab liet Argos via zijn woordvoerder bij het bedrijf waar hij nu werkt weten dat hij niet op vragen over dit voorval wil ingaan.