Het onrustige begin van een nieuwe gemeente

Tien partijen – zeven nationale en drie lokale – voeren campagne. Met leuzen als: Vertrouwd geluid in een nieuwe gemeente. Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Ons dorp, lokale kennis, landelijke kracht. Samen sterk voor West Betuwe. Er wordt een opkomst van zestig procent verwacht.

'Ja', zegt Maarten Allers van het COELO, het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden dat zich o.a. bezighoudt met de gemeentelijke herindeling: "Bij zo'n eerste verkiezing komen ze nog wel, daarna neemt het af." Dat blijkt uit onderzoek dat begin oktober tijdens een symposium ter ere van het 25-jarig bestaan van het COELO werd gepresenteerd.

Goedkoper

De regering voert aan dat grotere gemeenten zouden leiden tot betere en efficiëntere voorzieningen en dat zou ook nog eens goedkoper zijn. Onderzoek van het COELO weerspreekt die stelling. Ook zou het feit dat kleinere gemeenten in zogenaamde samenwerkingsverbanden grote zaken als zorg en ICT regelen tot minder transparantie leiden.

Als je zulke dingen binnen je eigen grotere gemeente kunt houden, kan het door de gemeenteraad getoetst worden, is de gedachte. Maar onderzoek van het COELO wijst uit dat veel gemeenten na de herindeling nog steeds met externe partners werken. Ook dat argument wordt van tafel geveegd.

Kloof tussen burgers

Wat is dan het nut van het steeds weer samenvoegen van gemeenten, waardoor de kloof tussen burger en bestuur, letterlijk en figuurlijk, steeds groter wordt?

De burgers van de drie Betuwse gemeenten worden al een jaar klaargestoomd voor West Betuwe. Het lokale snuffertje heet nu Nieuwsblad West Betuwe, er is een wedstrijd geweest Vloggen for your Village – om ook jongeren erbij te betrekken. Er waren wandelingen in elkaars dorpen en alle kernen kregen bezoek en mochten meepraten over een Bidbook, waarin de dorpswensen zijn geïnventariseerd. Dit lijvig boekwerk zal de basis worden voor het nieuwe gemeentebeleid. Althans zo is het gebracht.

Wassen neus

Volgens Maarten Allers van het COELO is het Bidbook een wassen neus omdat geen enkele gemeente tegemoet kan komen aan álle wensen van de burgers. Zeker niet in een gemeente met 26 kernen en vijftigduizend inwoners.

Ondertussen gaat de gemeentelijke herindeling in rap tempo voort. Waren er in 1900 nog ruim elfhonderd gemeenten, in 2018 waren het er nog maar 380 en vanaf 1 januari 355. Maarten Allers: "Als de herindeling zo doorgaat, is er in 2051 nog maar één gemeente: de gemeente Nederland!"

De uitzending over de gemeentelijke herindeling in de Betuwe is vanavond om 19.00