Politie-ICT al veertig jaar een hoofdpijndossier

Dat schreef de Algemene Rekenkamer in 1989 in haar rapport 'Automatisering bij de politie'. In 1980 had de Tweede Kamer de regering gevraagd om een samenhangend automatiseringsbeleid voor rijks- en gemeentepolitie. Dat resulteerde een jaar later in een nota met globale beleidsvoornemens en in 1985 in een meer ingevuld beleidsplan, ‘Automatisering van de politiële informatievoorziening’.

Kritiek uit de Tweede Kamer en de hoogte van met de politieautomatisering gemoeide kosten (tussen 1980 en ’87 meer dan 200 miljoen gulden, bijna 91 miljoen euro) inspireerden de Rekenkamer tot dat onderzoek.Behalve het ontbrekende integrale plan signaleerden de onderzoekers grote tijds- en kostenoverschrijdingen, voornemens die anders of helemaal niet werden gerealiseerd, en gebrekkige archivering bij het ministerie van Justitie, dat essentiële stukken niet had kunnen terugvinden.

Pogingen tot orde

De jaren negentig van de vorige en de eerste zeventien jaar van deze eeuw laten een serie pogingen zien om de politie-ICT op orde te krijgen. In 1992 moest een ‘Structuurschets politiële informatievoorziening’, en twee jaar later een aanvulling daarop, er lijn in brengen.

Maar blijkens een evaluatie uit 1997 van de structuurschets als instrument om greep op de overheidsinformatievoorziening te krijgen, heeft dat weinig uitgehaald: “Zo heeft de structuurschets Politiële Informatievoorziening van 1992 meer het karakter van een automatiseringsplan gekregen en is deze schets sterk intern gericht. Daarop is in 1994 een aanvullende schets gevolgd, die ook de externe informatie-uitwisseling omvat, maar deze is nooit geformaliseerd en slechts in beperkte kring toegepast.”

Wie vertrouwd is met de huidige gang van zaken binnen de politie-ICT moeten dergelijke observaties bekend voorkomen. Sommigen gebruiken het woord ‘aanmodderen’ om te omschrijven hoe het eraan toegaat en schrijven die kwalificatie een duurzaam karakter toe.

In vogelvlucht een serie maatregelen en mijlpalen uit de laatste decennia:

1994

Op 1 april ontstaat uit 148 plaatselijke korpsen (gemeentepolitie) en zeventien plattelandsdistricten (rijkspolitie) een regionaal bestel met 25 regiokorpsen en een Korps Landelijke Politiediensten (KLPD).

Het Beleidsadviescollege politiële informatievoorziening (voorzitter: Loek Hermans) doet eerste aanbevelingen voor de verbetering van de informatievoorziening en voor betere samenwerking tussen de verschillende regiokorpsen. Een deelrapport heeft als titel ‘Bestandsvervuiling’.

1995

Platform Politiële informatievoorziening (PPi) moet tot een 'samenhangende aanpak van de informatievoorziening tussen de korpsen' zien te komen.

1996

Regiecommissie Standaardisatie Politiële Informatievoorziening moet de standaardisatie bij de politie 'in een stroomversnelling' brengen.

1998

Platform Politiële informatievoorziening (zie 1995) omgevormd tot Platform Informatie- en Communicatie Technologie en bijgestaan door Taakorganisatie ICT.

1999

De politiesector en minister Bram Peper van Binnenlandse Zaken onderkennen dat de informatiesystemen en de technische infrastructuren dringend aan vernieuwing toe zijn. Peper tekent met korpsbeheerders (burgemeesters van centrumgemeenten in de 25 regio’s) het ‘Convenant Politie 1999’ met als een van de doelstellingen ‘het inlopen van achterstanden op het gebied van ICT'. Men wil naar één samenhangende informatiehuishouding ter ondersteuning van de uitvoering van politietaken als noodhulp, toezicht, handhaving en opsporing, en ook de besturing van de interne politieorganisatie.

Eind 1999 start een ‘Regieraad ICT Politie’ (voorzitter: Jacob Kohnstamm), met vertegenwoordigers van ministeries, korpschefs, korpsbeheerders en hoofdofficieren van Justitie.

2000

In een ‘Masterplan’ schetst de Regieraad ICT Politie ‘de contouren van de inhaalslag en de manier waarop zij zich voorneemt die in de periode tot en met 2005 te gaan realiseren’.

2001

De Regieraad komt met het planningsdocument ‘Bestek 2001-2005’. Daarin wordt een ‘veranderorganisatie’ aangekondigd (projectdirecteur: Joop Linthorst, later bestuursvoorzitter UWV), een ‘Coöperatie Informatiemanagement Politie’ (CIP, die de vraag naar ICT-voorzieningen moet formuleren) en een ‘ICT-Service Coöperatie Politie Justitie en Veiligheid’ (ISC, die als leverancier in die vraag moet voorzien). Voor de inhaalslag stelt minister Klaas de Vries (Binnenlandse Zaken) 231 miljoen gulden beschikbaar (105 miljoen euro).

2003

Uit het rapport ‘ICT bij de politie’: “Veel van de applicaties zijn […] verouderd en bieden te beperkte functionaliteit. Bovendien kan de benodigde informatie onvoldoende tussen politieregio’s en met de ketenpartners van de politie worden uitgewisseld.

Verder laat de kwaliteit van de vastgelegde gegevens en de gebruiksvriendelijkheid van de vele verouderde systemen vaak nog te wensen over. Door het geheel aan tekortkomingen biedt de ICT in de politiesector een ontoereikende ondersteuning van de primaire politietaken. Naar het zich laat aanzien zal deze situatie langer dan verwacht voortduren, omdat zowel bij de vernieuwing van de politieapplicaties als bij de inrichting van de nieuwe rekencentra vertraging is opgelopen.”

2006

Oprichting van ‘VtsPN’: Voorziening tot samenwerking Politie Nederland. Beide genoemde coöperaties en het agentschap Informatie en Communicatietechnologie Organisaties (ITO, beheerder van ICT-voorzieningen) gaan erin op.

2010

Benoeming van Aad Meijboom (oud-korpschef Rotterdam-Rijnmond) tot Chief Information Officer (CIO) van de Nederlandse politie. Het persbericht over zijn aanstelling: “Doel van deze functie is om de informatie- en communicatietechnologie bij de politie te stroomlijnen en meer op elkaar af te stemmen.”

2011

Onderzoeksrapport ‘ICT politie 2010’ van de Algemene Rekenkamer. “De politie heeft de afgelopen tien jaar weinig vooruitgang geboekt bij het structureel oplossen van de knelpunten in de ICT bij de politie.” De systemen voor agenten en rechercheurs ondersteunen het politiewerk onvoldoende. Het woord ‘onvoldoende’ komt in het rapport, 179 bladzijden, 82 keer voor.

Minister Ivo Opstelten (Veiligheid en Justitie) schrijft aan de Tweede Kamer: “Samenleving, politiek, burgers en politiemedewerkers hebben weinig vertrouwen in de politie ICT systemen. Het vertrouwen in de politie wordt daardoor ondergraven. De langdurige uitval van begin vorig jaar zit de politiemedewerkers van de acht korpsen in Noordoost-Nederland nog vers in het geheugen.

Onderzoek van de Algemene Rekenkamer, Het Expertisecentrum en de Inspectie OOV (Openbare Orde en Veiligheid - red.) heeft uitgewezen dat de gebruikersvriendelijkheid, continuïteit en stabiliteit van systemen onvoldoende is. Dat komt de politiezorg en daarmee de veiligheidsbeleving niet ten goede.” De situatie is voor hem aanleiding voor een ‘Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie 2011-2014’.

2012

CIO Meijboom legt zijn functie neer en wordt tijdelijk opgevolgd door de extern ingehuurde Pieter Cloo (oud-lid Raad van Bestuur UWV) en Jo van den Hanenberg. Korte tijd later verschijnt een ‘Bijstelling Aanvalsprogramma IV Politie - Tweede helft 2012 en doorkijk eerste helft 2013’.

2013

Start van een reorganisatie tot Nationale politie. De 25 regionale politiekorpsen en het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) worden samengevoegd en komen onder één korpsleiding. De centrale sturing moet ook de ICT-problemen oplossen. Opstelten komt (in december) met het ’Bijgestelde Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie 2013-2017’. Doelstellingen van het aanvalsprogramma zijn nog altijd: ’minder uitval van systemen en verlies van gegevens; meer gebruiksgemak en grotere bruikbaarheid van systemen voor politiemensen; meer en betere informatie-uitwisseling binnen de politie en tussen politie en partners; meer flexibiliteit en toekomstvastheid van de informatievoorziening; lagere kosten van de informatievoorziening en ICT, vooral op het terrein van beheer’.

2014

Pieter Cloo is inmiddels secretaris-generaal van het ministerie van Veiligheid en Justitie (en zal in maart 2015 opstappen in de nasleep van de Teevendeal). Op een congres in januari roept hij dat zijn departement de komende jaren een miljard euro in ICT gaat investeren.

2016

De Rekenkamer heeft zich wederom op de ICT bij de politie gestort. Er is vooruitgang geboekt, maar vooral op het gebied van infrastructuur en het stabiliseren van oude systemen. Het onderhoud van die laatste is zo complex en kostbaar geworden dat vernieuwing ver achterop is geraakt. Oude systemen moeten veel langer in de lucht worden gehouden omdat vervangende innovatie niet opschiet en de vervangende innovatie schiet niet op omdat alle geld naar de instandhouding van de oude systemen moet.

Ook is de ICT nog altijd een geïsoleerde aangelegenheid. “Een veel gehoorde frustratie was het feit dat gebruikers wel suggesties doen voor verbetering van het ICT-systeem of bepaalde functionaliteit, maar dat hier niets mee werd of wordt gedaan.“ Ook kampt men met een gebrek aan deskundig personeel. Bij twee betrokken diensten, Informatiemanagement (vraag) en ICT (aanbod) werken zo’n 2500 mensen, van wie een fors gedeelte extern ingehuurd.

2017

Van een systeem voor de primaire taak van de politie, handhaving en opsporing, dat al vanaf 2014 zou worden ingevoerd is nog niet de helft klaar. Toch laat demissionair minister Stef Blok van Veiligheid en Justitie in september aan de Tweede Kamer weten dat er na het Aanvalsprogramma, dat eind van het jaar afloopt, geen vervolgprogramma komt, maar de informatievoorzieningsorganisatie binnen de politie de lopende projecten en de ontwikkelde werkwijzen overneemt. Ook extern toezicht, zoals tijdens het Aanvalsprogramma door een speciale Review Board, is niet meer nodig.

Die Review Board, en ook de politievakbonden, betwijfelen of die aanpak zal werken. De Centrale Ondernemingsraad heeft een onderzoek laten uitvoeren met als uitkomst dat voor de resterende onderdelen van programma nog 52,5 miljoen euro nodig is. Eerder was voor investeringen 402 miljoen gereserveerd en voor exploitatie 374 miljoen.

Pas aangetreden minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid kondigt op 7 november aan dat hij in december de Tweede Kamer zal informeren over hoe hij de toekomst van de politie-ICT ziet.

Onderzoek in samenwerking met iBestuur.

Ongelukkige ICT problemen bij de Nationale Politie

Luister hier terug