Johan Vollenbroek: nieuwe stikstofcrisis nabij

Er kwam vorig jaar een nieuwe stikstofwet ter vervanging van het gewraakte Programma Aanpak Stikstof (PAS), maar daar staan niet voldoende concrete maatregelen in om de stikstofuitstoot terug te dringen, volgens Vollenbroek.

"Dit is het gevolg van het beleid van de regering van de afgelopen anderhalf jaar. Want de PAS-zaak was in mei 2019 en we hebben nog steeds geen uitvoeringsprogramma hoe we het gaan oplossen. Woningbouw, utiliteitsbouw, alles zou je als milieuorganisaties in feite plat kunnen leggen, als je zou willen."

Gevolg van het uitblijven van concrete maatregelen, zeggen deskundigen, is dat het stikstofvraagstuk zich weer naar de rechtszaal verplaatst.

Milieuruimte

De discussie spitst zich in een aantal gevallen toe op de vraag hoeveel oude vervuilingsrechten bedrijven hebben, wat vaak 'milieuruimte' wordt genoemd. Bedrijven stellen die oude rechten als heel omvangrijk voor, waardoor nieuwe plannen heel schoon lijken. "In werkelijkheid neemt de depositie van stikstof toe," zegt Vollenbroek.

Advocaat omgevingsrecht Marieke Kaajan, die provincies adviseert en bedrijven bijstaat, denkt ook dat de crisis in alle hevigheid terugkeert, omdat de nieuwe wet nog niet is aangevuld met een beleidsprogramma. "Zolang het Programma Natuur er nog niet is, wordt het nog best een harde dobber om de doelstellingen te halen. Daarvoor zijn nog steeds fundamentele keuzes nodig en die zijn niet gemaakt."

De Leidse duurzaamheidshoogleraar Jan Willem Erisman zegt: "Wij lopen in Nederland altijd langs het randje. Je hebt bepaalde normen en daar gaan we dan precies op zitten. Dan duik je heel snel in een juridisch moeras. Wat makkelijk oplosbaar is door juist heel ver van de rand te gaan lopen. Dan heb je die problemen niet."

Rookgordijn

Bij veel projecten is het onduidelijk hoe groot de oude vervuilingsrechten eigenlijk zijn. Een van de fabrieken waar dat nu speelt, is een cacao-fabriek in Koog aan de Zaan van Olam, een van de grootste cacaoproducenten van de wereld. De fabriek is volgens de officiële emissieregistratie de nummer 5 van bedrijven die in Nederland de meeste ammoniak uitstoten.

Olam heeft geen natuurvergunning. Die heeft de fabriek volgens de provinciale omgevingsdienst ook niet nodig. Maar dat is volgens Vollenbroek en hoogleraar Chris Backes (UU) een onjuiste interpretatie van de wet. In wezen draait de fabriek illegaal, zeggen zij.

Volgens Vollenbroek trekt de fabriek 'een rookgordijn' op rondom de emissies die haar vergund zouden zijn. Het concern zegt de exacte cijfers niet te kunnen geven omdat die 'concurrentiegevoelig' zijn.

Luister zondag 11 april naar Pointer (19.02 uur op NPO Radio 1) voor meer over het naderende nieuwe stikstof-infarct. Lees een lange versie van dit verhaal op de website van Pointer.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.