Feit of fictie: 'Boeren hebben 64 procent stikstofuitstoot gereduceerd'

Nederland is nog lang niet uit de stikstofcrisis. Omdat er een streep door de PAS-regeling werd gezet, moest er nieuwe wetgeving komen voor stikstofreductie om de natuur te herstellen en de klimaatcrisis tegen de gaan. "Daarnaast is er geen enkele sector in Nederland die zoveel reductie heeft gehad", zei Van der Plas in Op1. Klopt dat?

Stikstof in de natuur

Even kort het geheugen opfrissen. Stikstof bestaat uit twee stoffen: ammoniak en stikstofoxide. Jan Willem Erisman, hoogleraar milieu en duurzaamheid aan de Universiteit van Leiden, legt uit dat stikstof op verschillende manieren terecht kan komen in de natuur. "Ammoniak kan uit de mest in de lucht terechtkomen. Als het land met mest wordt bewerkt, kan het stikstof ook uitspoelen naar grondwater." En te veel stikstof is slecht voor de biodiversiteit.

Erisman denkt niet dat de agrarische sector de enige sector is die voor zo'n groot aandeel van de stikstofreductie zorgt. "In de verkeersindustrie vonden ook grote ontwikkelingen plaats", legt de hoogleraar uit. "Denk bijvoorbeeld aan de toename van hybride auto's, of auto's die rijden op elektriciteit of waterstof. De verkeerssector heeft net zoveel emissie gereduceerd als de landbouwsector."

Laaghangend fruit

Wim de Vries, hoogleraar integrale stikstofeffectanalyse aan de Wageningen Universiteit, zegt dat het percentage van 64 procent (zelfs 66 procent volgens deze cijfers) klopt, maar vindt de tijdspanne van 30 jaar die Van der Plas noemt, opvallend. "De grootste stijging vond plaats tussen 1990 en 2005", vertelt de 'stikstofprofessor'. "Daarna is het enorm gaan stagneren."

Dat er in die eerste 15 jaar zoveel winst is geboekt, is niet heel vreemd. "Het was laaghangend fruit om eerlijk te zijn", geeft De Vries aan. "De reductie kwam voornamelijk door het emissie-arm bemesten. Boeren gingen niet meer bovengronds mest uitrijden, maar injecteerden het in de grond. Dat heeft voor grote verminderingen geleid." Ook eiwit-armer voer, het afdekken van mestopslagen en emissie-arme stallen zorgden voor grote reducties in de stikstof.

PAS-regeling

Maar de laatste jaren staat het met de stikstofreductie dus een beetje stil. Vooral sinds de PAS-regeling (Programma Aanpak Stikstof) is afgeschaft. Deze regeling zorgde ervoor dat je als boer je stikstofuitstoot moest verminderen, mits het de economie niet schaadde. "Afspraken werden op basis van beloftes gemaakt", vertelt De Vries. "Dat werkt natuurlijk niet. De huid werd verkocht voordat de beer geschoten werd."

De Raad van State heeft dat in 2019 dan ook afgeschaft, maar dat is ook waarom we het nog steeds over stikstof hebben. "Het is net alsof je met een slecht cijfer thuiskomt. Het is niet zo moeilijk om van een 3 naar een 6,5 te gaan. Maar van een 3 naar een 9 valt niet mee natuurlijk."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.