Gevaarlijke stof PFAS in volkstuinen aangetroffen: 'Eet geen vervuilde groenten en fruit'

"PFAS is een moeilijk afbreekbare stof. Het zit bijvoorbeeld in pannen met antiaanbaklaag en in waterafstotende regenjassen", legt Majorie van Duursen, hoogleraar toxicologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam uit.

De stof wordt verspreid door lucht en water. "We weten dat het slecht is voor de lever en het immuunsysteem. Voor kinderen is het helemaal gevaarlijk. Hierdoor zijn zij minder vatbaar voor vaccinaties bijvoorbeeld."

PFAS meetmethodes verbeterd en aangescherpt

De volkstuinen liggen in de buurt van een fabriek dat in het verleden deze stof uitstootte. Het nieuws is rauw op het dak gevallen van de tuinders; sommige eten namelijk al jarenlang van hun tuin.

In 2018 is ook al uitgebreid onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van PFAS. Toen werd geconcludeerd dat de gewassen veilig gegeten konden worden. Omdat de methode waarmee PFAS wordt gemeten de afgelopen jaren is verbeterd en sinds oktober vorig jaar nieuwe verscherpte normen gelden, heeft het RIVM haar advies aangepast.

Van Duursen: "Het is een voortschrijdend inzicht. We weten nu veel beter hoe gevaarlijk het is. Dit advies geldt nu op meer plekken. Eet de producten niet als de grond vervuild is."

Wisselende reacties

Uit een rondgang onder de eigenaren van de volkstuinen blijkt dat de meeste leden gewoon hun groente en fruit blijven eten. Eerst de uitkomst maar afwachten. Dat zegt ook voorzitter Gusta Massey. "Maar er zijn wel zorgen. Als straks blijkt dat het niet goed is, dan zijn we onze tuin kwijt."

Het gaat dus niet zo zeer om angst voor de gezondheid, zo lijkt het. "Ik eet al dertig jaar uit de tuin. Wie zegt dat wat je in de supermarkt koopt wel gezond is?", vult een andere tuinder aan.

Toch zijn er ook mensen die twijfelen. "Ik heb al heel lang vage klachten. Vermoeidheid, buikpijn. Die zijn er sinds ik hier een een tuin heb. Kan dat verband houden met PFAS? Dat vraag ik me wel af."

Nieuwe Europese normen

Omdat het dringend advies is en geen formeel verbod, mogen de moestuineigenaren zelf beslissen of zij de groenten en fruit nog willen eten. Van Duursen zal in ieder geval niet aanraden om de producten uit mogelijk vervuilde grond te eten. "Via de bodem kunnen de planten vervuild zijn. Dat is een verhoogd risico. Je gaat er niet acuut aan dood, maar op lange termijn is het niet goed."

Om ervoor te zorgen dat wij landelijk minder blootgesteld worden aan de stof PFAS, moeten er volgens Van Duursen Europese normen worden gesteld. "Wij krijgen ook producten uit andere landen binnen waar deze stof in kan zitten."