Veiligheid patiënt in gevaar bij digitale storing ziekenhuizen

Steeds vaker worden ziekenhuizen getroffen door ICT-storingen. Daar draaien tot wel 200 systemen die met elkaar verbonden zijn. Als één daarvan uitvalt zijn de gevolgen nog te overzien, maar als het centrale systeem uitvalt heeft dat grote gevolgen. Tot nu toe zijn er geen gevaarlijke situaties ontstaan, "maar de conclusie blijft zeer ernstig. Het raakt de continue zorg van patiënten".

Kwaliteit zorgprofessionals niet genoeg

Bij een grote storing zijn bijvoorbeeld patiëntgegevens zoals bloedgroep en medicijngebruik niet voorhanden. Ook data uit het laboratorium en systemen voor behandelingen kunnen niet beschikbaar zijn. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen laat weten dat het tot nu toe altijd goed is gegaan vanwege de kwaliteit van zorgprofessionals.

Dijsselbloem onderschrijft dat het improvisatietalent in de zorg veel problemen kan oplossen, maar dat is niet voldoende. "Het is een veel te groot risico voor de patiëntveiligheid om te vertrouwen op de kwaliteit van medisch personeel. Hoe goed die ook is, het kan niet."

Risico's in kaart brengen

Het risicomanagement in de zorg schiet sterk tekort als het aankomt op ICT, zegt ICT-expert Brenno de Winter. "Er moet een tandje bij om in kaart te brengen wat alle risico's zijn."

Dat is tevens een van de aanbevelingen uit het rapport van Dijsselbloem. Hoog nodig, want volgens De Winter komen zorginstellingen er vaak pas achter hoeveel systemen ze daadwerkelijk hebben op het moment dat iets uitvalt.

Storingen evalueren

Een andere aanbeveling is om, wanneer een storing is geweest, beter te evalueren wat de gevolgen zijn. Nu worden patiënten bijvoorbeeld doorgestuurd naar een ander ziekenhuis, maar er wordt niet nagegaan hoe het deze patiënt vervolgens is vergaan.

Noodscenario's testen

Dijsselbloem zet ook in op het testen van een noodscenario, door het nabootsen van een storing in een gecontroleerde setting. Het is niet genoeg om te bedenken waar op teruggevallen wordt in een noodsituatie. "Het blijkt soms dat er wel vervangende systemen zijn, maar dat op cruciale momenten ook het vervangende systeem het niet doet."

Kunnen alle systemen wel zomaar uitgezet worden voor een test, in een sector die zo afhankelijk is? Dijsselbloem: "Dat is de tragiek. In de huidige situatie kan het zomaar gebeuren dat het systeem uitvalt. Daar moeten we op voorbereid zijn."