Het beste van Nederland: de high-tech-rivier door de Afsluitdijk

Niet alle vissen zwemmen heel hun leven in oftewel zout oftewel zoet water. Vissen zoals de zalm, en spiering hebben zoet water nodig om in op te groeien of zich voort te planten. In andere levensfases kunnen ze dan weer het beste in zouter water overleven. Voor de paling is het juist andersom.

Met de komst van de Afsluitdijk, een van de meest iconische bouwwerken uit de Nederlandse geschiedenis, kregen vooral de vissen die zoet water nodig hebben om zich voort te planten een probleem. Hun toegang tot het zoete IJsselmeer wordt door de dijk geblokkeerd.

Er bestaan wel twee grote sluizen waar ze in theorie door kunnen zwemmen. Maar deze zijn niet altijd open. En als ze dat wel zijn (om bij laag tij overtollig water van het IJsselmeer in de Waddenzee te spuiten), is de stroming te sterk.

Ook al is de dijk sinds 1932 voltooid, nog altijd vinden de vissen het zoete water dat uit de sluizen komt erg aantrekkelijk. Tegelijkertijd gaat het ook niet goed met het aantal trekvissen in de omgeving.

Eén sluis, twee verschillende stromingen

De Vismigratierivier is een nieuw Nederlands project die aan deze problemen iets wil doen. Het wordt een nieuw type ecologisch gewenningsgebied dat nergens anders ter wereld bestaat.

Een nieuwe sluis zal daarbij in de Dijk worden aangelegd, waarbij alle soorten trekvissen een kans krijgen om tussen de Waddenzee en het IJsselmeer (in beide richtingen) te zwemmen. Het geheim hierachter zijn twee schuiven in de opening die de sterkte van de stroming en het zouttoevoer kunnen regelen.

Tegelijkertijd zal de opening een hoofd- en een nevenstroom herbergen. De nevenstroom geeft ook de zwakkere zwemmers de kans om beide gebieden te bereiken. Door de verticale schotten die in de nevenstroom geplaatst worden is de stroming er minder sterk en kunnen de vissen al zigzaggend de andere kant bereiken.

Nieuw natuurgebied in de maak

Maar de Vismigratierivier beperkt zich alleen tot de opening van de Afsluitdijk. In het IJsselmeer zal een nieuw natuurgebied ontstaan waarbij zout en zoet water samenkomen. Dat geeft de vissen de kans om aan de nieuwe wateromgeving te wennen. Tegelijkertijd zal er nieuwe vegetatie kunnen groeien. En op een eiland naast de stroom kunnen vogels ongestoord broeden.

De aanlegfase begint in 2018. Wanneer de werken klaar zijn, zal het natuurgebied ook door het publiek bezocht kunnen worden. In het Wadden Afsluitdijk Center, een nieuw bezoekerscentrum naast de Vismigratierivier, zal je onder andere meer info over de rivier en de geschiedenis van de Afsluitdijk kunnen vinden.

Dit blitse filmpje geeft je ook al een impressie van de rivier. Als je een VR-brilletje hebt kun je de voorstelling ook in 360° bekijken.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag rond 10.50 uur in De Ochtend