Nelleke Noordervliet buigt voor 'vadertje Drees'

In en uit de Canon

Reikhalzend werd uitgekeken naar de nieuwe Canon van Nederland. Wat zou de commissie wijze historici hebben gewikt en beschikt? Wie ging eruit? Wat kwam erbij? Waar gingen vensters verloren?

Kwantitatief is de twintigste eeuw het best vertegenwoordigd met maar liefst vijftien van de vijftig vensters. Het is historisch gesproken de meest beweeglijke eeuw, hoewel ook de zeventiende eeuw, naar verwachting bedacht met veel vensters, wat variatie toestaat. Qua aantallen hebben de verschillende periodes hun omvang behouden.

Vier vensters voor de eeuwen tussen 1000 en 1500. Drie voor de zestiende eeuw, negen voor de zeventiende eeuw, vier voor de achttiende eeuw, acht voor de negentiende eeuw en vijftien voor de twintigste eeuw.

Het Oranjegevoel is kenmerkend voor de eerste decennia van de 21e eeuw. De accenten mogen dus variëren, de hoeveelheid aandacht die we per eeuw spenderen niet.

​Dat neemt me meteen in voor de slechter bedeelde eeuwen in onze geschiedenis. Ze komen er maar bekaaid af, alsof er in die tijd niets gebeurde dat de harten en hoofden van de mensen op hol bracht. Je zal maar in een eeuw hebben geleefd die door de canoncommissie geheel wordt overgeslagen.

Anderzijds lijkt het me ook heel erg om een venster te zijn dat meteen bij de eerste herijking overboord werd gekieperd. Dat is uiteraard niet zo erg voor de vensters Buitenhuizen en Grachtengordel. Die zijn toch in menig opzicht sterk bevoorrecht. Nee, dan denk ik meteen aan vadertje Drees, toonbeeld van sobere bescheidenheid.

Het Rijkmuseum bezit nog altijd een aandoenlijk portret van deze staatsman door de heer Voois in 1960 vervaardigd van grotere en kleinere schelpen. Een monnikenwerk, getuigend van diepe liefde en bewondering. Drees moest wijken voor Marga Klompé, een vrouw die ik ook hoog heb zitten, zeker van grote betekenis voor de inrichting van de verzorgingsstaat, een pionierster voor de vrouwenzaak, maar de pionier van de oudedagsvoorziening, de basis van ons onvolprezen Nederlandse pensioenstelsel, die mag toch niet zomaar bij het oud papier worden gezet?

Ja, ik weet het, zijn naam wordt wel zijdelings genoemd, maar ik ben ervan overtuigd dat mijn grootvader, sterker nog: zijn hele generatie en de generatie erna, zich omdraait in het graf of de urn. Drees was de held van mijn opa. Hij had de ouderen die niet meer konden werken en geen inkomen hadden vrijgemaakt van de liefdadigheid van kerk of kinderen, hij had hun in 1947 waardigheid verschaft. En dat de AOW in 1956 iedereen een staatspensioen gunde maakte iedereen gelijk, zodat het 'trekken van Drees' niet kon worden gezien als een bijzondere vorm van liefdadigheid, die mensen in een aparte categorie stopte.

Toen ik, nu bijna tien jaar geleden, voor het eerst mijn AOW kreeg heb ik in gedachten een diepe buiging gemaakt voor Willem Drees.

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, of volg het programma via Facebook en Twitter.