Waarom moet er postuum eerherstel komen voor vervolgde heksen?

Onrechtvaardig

Smit deed onderzoek naar de laatste vrouw die als heks in Nederland is vervolgd: Entgen Luyten. Ze verwerkte dat in de roman De heks van Limbricht. Historische gerechtigheid is voor haar een belangrijke reden om voor een postuum pardon te pleiten. "Eerherstel voor al die slachtoffers van de heksenvervolging, waarvan het hoogtepunt tussen 1550 en 1650 ongeveer was. 80 procent van alle mensen die werden aangewezen als heks waren vrouwen, en 85 procent van alle vervolgden."

Dat eerherstel vind ze belangrijk, omdat de processen altijd onrechtvaardig waren. "Eigenlijk blijkt dat uit alle heksenprocessen die nog bewaard zijn gebleven. Ik heb het heksenproces tegen Entgen Luyten in 1674 onderzocht. Dan kun je zien dat er eigenlijk altijd hele indirecte bewijsvoering is. Bovendien mocht er gemarteld worden, wat in de normale rechtspraak niet mocht."

Vrouwenhaat

Hoewel het onrechtvaardig was, worden die processen nog niet op die manier gezien, zegt Smit: "Het wordt nog niet beschreven als de geïnstitutionaliseerde vrouwenhaat die het eigenlijk was. Zo kun je het ook echt wel zien en dat is ook terug te vinden in boeken uit die tijd."

Sommige historici zeggen dat het niet ging om vrouwenhaat maar om de angst voor ketterij en voor de duivel. "De duivel is in mijn idee een verzinsel van de kerkvaders. Vrouwen zouden ook gevoeliger zijn voor de duivel, dat ging ook met seksualiteit gepaard. Het vrouwelijk geslachtsdeel werd gezien als instrument van de duivel. Dus seksualiteit was ook een belangrijk onderdeel om vrouwen verdacht te maken."

Smit wil de heksenvervolging in een bredere context plaatsen met dit pardon. "Een excuses zoek ik eigenlijk niet. Voor mij gaat het om erkenning. Dit is gebeurd door een instituut waarin de wereldlijke macht en de geestelijke macht samenwerkten. Maar het instituut van nu kan zeggen: we zien dat dit destijds onrechtmatig gebeurd is en dat dat niet goed was. Het gaat om eerherstel."