'Laten we allemaal Amanda Gorman vertalen en zo een gedeeld verleden overwinnen'

Inauguratie Joe Biden

Amerikanen weten van alles een show te maken maar dat de inauguratie van de president Joe Biden gekaapt zou worden door een 23-jarige Afro-Amerikaanse dichter gekleed in een felgeel jasje sloeg werkelijk alles. Haar naam is Amanda Gorman, dochter van een alleenstaande moeder uit Los Angeles. Ze stond daar op het bordes voor het oog van de wereld, alsof het haar dagelijks werk was. Daar sprak niet een dichter, maar een profeet.

Als u het hebt gemist, kijk dan vooral haar optreden terug. Het is in het Engels, maar laat u betoveren door het ritme van de taal. U voelt wat zij bedoelt en zij voelt u. Haar gedicht, dat liefde als een handreiking presenteert en ons eraan herinnert wat we zijn kwijtgeraakt, namelijk het vermogen om de ander te zien. Gorman herinnert ons er ook aan dat we door een gezamenlijke inspanning een hatelijke geschiedenis kunnen overwinnen. Ze zegt dit voor Amerika, maar ze zegt dit voor ons allemaal. Ze doet wat een dichter moet doen: ons even doen geloven in het onmogelijke.

Vertaling gedicht

Een uitgeverij hier was op het briljante idee gekomen om het gedicht naar het Nederlands te laten vertalen, in de hoop dat het Evangelie van Gorman hier ook zou aanslaan. En daarvoor was een briljante schrijver aangezocht die in alles uitmuntend is, ook in haar eerlijkheid want op de vraag hoe het zat met haar Engels had ze geantwoord: die is nog slechter dan die van Louis van Gaal. De death of de gladiolen, dus, en zo verder. Gevoelsmatig had ik zo’n vermoeden dat het trubbels zou gaan geven, ik weet waarover ik praat, ik ben inmiddels ervaringsdeskundige.

Hoe had de uitgeverij het in zijn hoofd gehaald om dit historische gedicht van een zwarte vrouw, die gaat over zwarte pijn en put uit een inktzwarte eeuw te laten vertalen door een lelieblanke boerendochter? Wie Coleman vereeuwigt naar het Nederlands zal een zwarte apostel moeten zijn, niet van huidskleur, maar van zwarte pijn. Het gaat om poëzie, het gaat ook om representatie. Van wie is dit gedicht, van ons? Nee, van ons. Nee, van jou.

Wie vertaalt het?

De taal van Surinaamse schrijvers Edgar Cairo en Anton de Kom zal in de vertaling te horen moeten zijn. De taal van de Nederlandstalige hiphop, van de multiculturele steden, de taal van de straat en van de Vondel. Al die talen zullen moeten klinken om recht te doen aan de taal van Tupac, Toni Morisson en van Shakespeare. De aangezochte auteur schrok zich een hoedje en trok zich helaas terug. Toch de dood, niet de gladiolen. Het gedicht van Gorman is verweesd geraakt. Wie adopteert het gedicht en vertaalt het alsnog? Ik stel voor dat we het allemaal vertalen en door deze gezamenlijke inspanning te verrichten een verdeeld verleden overwinnen.

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, abonneer je op de podcast, of volg het programma via Facebook en Twitter.