Gereformeerden maakten een 'enorme switch' van rechts naar links, zegt Syp Wynia in nieuw boek

Volgens Wynia was de gereformeerde stroming in de jaren ’50 nog grotendeels rechts, zoals je bijvoorbeeld zag in de partij ARP. Binnen enkele jaren veranderde het echter compleet. "Je ziet dat bijvoorbeeld als je kijkt naar Wim Aantjes, die de leider van de ARP was in de jaren ’70. Als Kamerlid in de jaren ’50 was hij nog tegen de AOW, maar In de jaren ’70 was hij voor méér verzorgingsstaat", vertelt hij.

Buitenlandpolitiek

Wynia ziet bijvoorbeeld een grote verandering op het gebied van buitenlandoriëntatie. Gereformeerden waren niet bepaald tegenstanders van kolonialisme, vertelt Wynia, dat werd vervangen door 'kampioen ontwikkelingshulp willen worden' (aldus Wynia), maar het speelt ook op tal van buitenlandse ontwikkelingen. Zuid-Afrika is ook een voorbeeld: waar de gereformeerden ooit de apartheid verdedigden, werd later het ANC gesteund.

Het boek van Wynia gaat overigens niet over de orthodox-gereformeerden, die mensen vooral zullen kennen van de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP), maar meer over een deel van de aanhang van het CDA en de ChristenUnie.

'De hele samenleving is veranderd'

In Dit is de Dag kreeg Wynia flink tegenwicht van predikant Almatine Leene en voormalig ARP-Kamerlid Sytze Faber, die zich niet echt in zijn verhaal herkennen.

Faber ziet wel in dat 'zijn' ARP eerst voor kolonialisme was en later tegen, maar ziet dat gewoon als een 'verandering van inzicht': "Mensen zagen toch ook dat de slavernij voorbij was?" Volgens Faber was ARP-oprichter Abraham Kuyper altijd al heel internationaal ingesteld en werd dat gewoon gevolgd. Er is dus helemaal geen sprake van verlinksing, vindt hij: "Er zit gewoon één lijn in", zegt hij.

Leene denkt dat verandering van denken ten opzichte van kolonialisme en slavernij maatschappijbreed veranderde. "Dat waren toch niet alleen gereformeerden? Ze gingen gewoon mee met de ontwikkelingen en met vooruitschrijdend inzicht."

Diversiteit en duurzaamheid

Wynia vindt het opvallend dat sinds de eeuwwisseling de begrippen diversiteit en duurzaamheid gemeengoed zijn geworden in gereformeerde kringen. "Ze zijn bijna geadopteerd in kerk en politiek", zegt hij. "De partijen waaruit de ChristenUnie is samengesteld, de GPV en RPF, stonden op de politieke landkaart als 'klein rechts' en er was niemand die er bezwaar tegen had. Dat is wel echt veranderd", vindt hij: "De ChristenUnie heeft nu dezelfde standpunten als GroenLinks op klimaatgebied."

Leene snapt wel dat bijvoorbeeld de ChristenUnie meer voor duurzaamheid is geworden: tijden veranderen nu eenmaal. "Er verschijnt het ene klimaatrapport na de ander waaruit blijkt dat het erger was dan wij dachten, dus dan pas je je daarop aan…", zegt zij. Ook dit is weer het volgen van een maatschappelijke trend.

Maar is het nu erg, dat christenen linkser werden? Daar gaat het boek niet over, zegt Wynia. “Het is een politicologisch, sociologisch boek", zegt hij. Wel zegt hij medelijden en mededogen te hebben omdat de leiders vaak linkser zijn dan de achterban.