Klaas de Jonge smokkelde wapens in strijd tegen apartheid: 'Ik kon geen nee zeggen'
- Nieuws
- Klaas de Jonge smokkelde wapens in strijd tegen apartheid: 'Ik kon geen nee zeggen'
Waar ligt de grens van gewelddadige activisme? Socioloog Klaas de Jonge smokkelde in de jaren '80 wapens voor de anti-Apartheidsbeweging in Zuid-Afrika. ''Voor mij was het net zoiets als mensen die zich in de Tweede Wereldoorlog verzetten tegen de Duitsers'', blikt hij terug in OVT.
Klaas de Jonge, 'de koerier van Maputo'
Strijd tegen apartheid
Op een ochtend in 1985 wordt een Nederlander gearresteerd in Zuid-Afrika. Het blijkt te gaan om de antropoloog Klaas de Jonge. Voor de buitenwereld lijken hij en zijn vrouw Hélène Passtoors een gewoon stel met kinderen, wonend en werkend in Mozambique. In werkelijkheid opereren ze voor de militaire tak van het ANC, de strijdbeweging tegen het Zuid-Afrikaanse Apartheidsregime, waarbij geweld niet wordt geschuwd. Als witte Europese buitenlanders in Afrika lukt het Klaas en Hélène om pamfletten, geld maar ook explosieven en wapens de grens over te smokkelen.
Wat dreef Klaas de Jonge om zo ver te gaan voor zijn idealen, en hoe moet zijn gewelddadige activisme geplaatst worden? Over die vragen gaat het nieuwe boek De koerier van Maputo van Volkskrant-journalist Jenne Jan Holtland over. ''Het zijn dilemma's over leven en dood, verzet en overgave. Daar wil ik de lezer over laten nadenken.''
Voor het boek is Holtland samen met De Jonge afgereisd naar Zuid-Afrika. Tijdens die reis valt Holtland één ding op: ''Klaas is van 1937, er zijn veel idealisten uit die tijd. Maar weinig mensen die hun hele leven consistent blijven volhouden.''
Het wezenlijk verschil met Klaas de Jonge en de hedendaagse activisten is dat hij gevraagd werd om mee te doen. ''Ik was een Afrikanist en wist goed wat er gebeurde op Zuid-Afrika, en ik was absoluut tegen apartheid. Daar werd dat heel duidelijk. Zuid-Afrika probeerde Mozambique te destabiliseren, om te laten zien dat socialisme niet werkt. Wij kwamen daar met het idee een nieuwe samenleving op te bouwen; weg met dat kolonialisme.''
Wat begon met het brengen van wat geld en pamfletten, resulteerde in deelname aan de gewapende strijd. ''Het was een verschrikkelijk en totalitair regime, mensen werden gemarteld en gedood. Ik kon geen nee zeggen.''
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Vanzelfsprekendheid
Het is absoluut een dilemma om mee te doen aan de gewapende strijd, vertelt Holtland. Tijdens het schrijven van zijn boek heeft hij een vanzelfsprekendheid gemerkt bij De Jonge. ''Klaas was acht jaar oud toen Nederland werd bevrijd van de Tweede Wereldoorlog. Die oorlog heeft zijn generatie gevormd en een heel sterk moreel kompas meegegeven over wat goed en fout is. Dat moreel kader uit de oorlog heeft Klaas meegenomen naar Afrika én gezegd: daar gebeurt hetzelfde.''
