Moet er een limiet aan rijkdom komen? 'Hebzucht heeft wel degelijk functie'

Al langer pleiten limitaristen voor een grens aan het vermogen van de allerrijksten, om zo de ongelijkheid tussen arm en rijk te verkleinen. In de discussie wordt gesproken over een maximaal vermogen van 2,2 miljoen euro, omdat mensen dan rijk genoeg zouden zijn.

Democratische gelijkheid

Extreme rijkdom kan de democratische gelijkheid schaden, zegt limitarist Huub Brouwer, onderzoeker en docent aan de Universiteit van Tilburg. "Het is heel makkelijk om invloed uit te oefenen op politieke processen door bijvoorbeeld lobbyisten in te huren. Ook laat onderzoek zien dat als rijke mensen iets willen, het drie keer zo waarschijnlijk is dat dit wordt ingevoerd."

Paul van Riessen (Quote) kijkt daar anders naar. "Rijken storen zich aan het beeld dat zij nare, egoïstische mensen zijn", zegt hij. "Het zijn mensen die over het algemeen heel ambitieus zijn en hun vermogen zelf verdiend hebben. Daar creëren ze ook werkgelegenheid mee."

Eigen keuzes

Volgens Van Riessen zijn best veel rijke mensen bereid een groot deel van hun geld weg te geven, al dan niet bij leven. "Ze zeggen dat het geld collectief ten goede zal komen. Wat wel opvalt, is dat ze vaak een beetje eigenwijs zijn. Ze hebben niet zoveel vertrouwen in wat politiek Den Haag met hun geld doet en maken liever zelf filantropische keuzes."

In dat laatste geval heb je er geen democratische controle meer over, werpt Brouwer hem tegen. "Er zullen vast rijke mensen bereid zijn hun vermogen grotendeels weg te geven, maar dat zullen ze lang niet allemaal doen. En als ze dat dan doen, geven ze het dan ook weg aan effectieve goede doelen."

Hebzucht

In een limiet gelooft Van Riessen niet. "Hoe je het ook wendt of keert: hebzucht blijft een belangrijke drijfveer. Ik wil niet zeggen: greed is good, maar het heeft wel degelijk een functie. Zo zie je aan de onderkant van de samenleving – bij mensen die afhankelijk zijn van toeslagen en die met een baan niet gek veel meer verdienen – dat de motivatie om te gaan werken er niet is."

Rijksten op aarde

Bram Schaper, directeur van Doneer Effectief, ziet dat een dergelijk limiet vooral ten gunste komt van minder verdienende Nederlanders. Terwijl ook zij nog relatief rijk zijn, stelt hij: "Als je in Nederland een modaal inkomen verdient, hoor je bij de 3,5 procent rijkste mensen op aarde."

Hij wijst erop dat er grotere problemen in de wereld zijn om aan te pakken. "Wereldwijd moeten 700 miljoen mensen van 1,80 euro per dag leven. Zij vechten voor hun bestaan. Dat is misschien een harde boodschap, maar ook een boodschap waarmee je vanuit het gemiddeld rijke Nederland veel kunt. Wereldwijd kunnen we een verschil maken, juist met het filantropische geld van rijkere mensen."