'Als je energie blijft overlaten aan de markt, stevenen we af op een ramp'

De Tweede Kamer wil weer meer grip krijgen op de energiemarkt. Gisteren stemden 57 Kamerleden voor het SP-voorstel om de energievoorziening weer in publieke handen te nemen.

Heel veel geld

"We maken 23,5 miljard over naar energieleveranciers om onze rekening te verlagen", verklaart Kamerlid Renske Leijten. "Wij zeggen: 'Als je zoveel geld uitgeeft, wat meer is dan toen we de banken nationaliseerden, ga de energieleveranciers dan ook proberen te nationaliseren;'."

Ze spreekt van een "grote kapitaalsteunactie" waar "we niks voor terugkrijgen." Ze vindt dat de overheid, en daarmee de samenleving, "regie" terug moet krijgen. Ook in het licht van de energietransitie, waar ook heel veel geld voor klaarstaat.

Prijzen gaan niet ineens omlaag

Leijten verwacht dat nationalisatie lang niet zo veel zal kosten. De winst van het Nederlandse deel van Vattenfall bedroeg 3 miljard euro, omschrijft ze. En toen Essent heel recent werd verkocht, leverde dat volgens haar minder op dan het energieplafond nu kost.

"Een misvatting", zo omschrijft CDA-Tweede Kamerlid Henri Bontenbal het idee. "Als je de energiesector nationaliseert, gaan de prijzen niet automatisch ineens omlaag. Je zult nog steeds energie moeten inkopen op de internationale markt." En ook nu staat de overheid niet machteloos, denk hij. Hij wijst op de ACM, die toezicht houdt op de energiemarkt en indien nodig kan ingrijpen.

Onbetaalbaar

Dat er iets moet veranderen, dat staat vast voor hoogleraar Rotmans van de Erasmus Universiteit Rotterdam. "Het kan niet zo zijn dat energie onbetaalbaar wordt voor mensen en energiebedrijven miljarden winsten maken. Dus je moet ingrijpen." Doen we dat niet, dan zijn de gevolgen groot. "Als je dit blijft overlaten aan de markt, stevenen we af op een ramp de komende 10 jaar. Dat kan niet."

Traag en log

De hoogleraar pleit voor een hybride systeem: nationaliseren met een beetje marktwerking. Want helemaal terug naar de jaren '60 en '70 is voor hem ook geen oplossing. "Zo goed ging dat niet. Bedrijven waren bureaucratisch, traag en log." Er mogen best meerdere aanbieders zijn en die mogen daar best geld mee verdienen, vindt hij daarom. "We gaan vooruit naar vroeger, terug naar de basis."