Hoe praat je met iemand die ernstig ziek is?

Na zijn 25-jarige loopbaan als internist-oncoloog schrijft Erik Muller het boek Wat zie je er goed uit, over lompe en onhandig opmerkingen die zijn patiënten wel eens te horen kregen. Ook zelf kreeg hij eens terug van patiënten of nabestaanden dat een opmerking in het verkeerde keelgat schoot. "Het begon mij gaandeweg te interesseren", vertelt Muller. "En ik merkte dat ik niet de enige was."

'Dat kan ik er niet bij hebben'

De arts vroeg vaker aan patiënten wat zij zoal te horen kregen, en die verhalen schreef hij op. "Ik noem maar eens wat: een vrouw krijgt de diagnose borstkanker en vertelt het aan een goede vriendin, waarop die goede vriendin antwoordt, 'nou, dat kan ik er nu echt niet bij hebben'. Of een reactie van een vriendin die zegt, 'als het weer wat beter gaat, dan hoor ik het wel he? Gaan we iets leuks doen.' Heb je veel aan zo'n vriendin? Dat is de vraag", zegt Muller.

Dit soort opmerkingen zijn niet zeldzaam, zegt Muller, "het komt veel voor, het doet pijn en het blijft hangen." Voor schrijver Daniëlle Hermans is het 'zeer herkenbaar' wat Muller vertelt. Zelf schreef zij het boek Doorlevers over mensen die - zoals zijzelf - doorleven met kanker.

"Het is helaas iets wat bijna elke kankerpatiënt of iemand die met kanker doorleeft overkomt", zegt Hermans. Het gevolg van de lompe opmerkingen is dat de vriendenkring van veel patiënten of mensen die doorleven met kanker verandert, legt Hermans uit. "Namelijk dat er mensen zijn die vrienden kwijtraken door dit soort onhandigheden."

Niks meer laten horen is het ergst

Voor sommige mensen duurt het hele ziekteproces te lang en bovendien is het voor de omgeving zwaar als een dierbare kanker heeft. "Maar hou vol, zou ik zeggen", zegt Hermans. "Het is ook ingewikkeld voor de vrienden en familie en de bekenden maar: stel gewoon vragen. Vraag waar iemand behoefte aan heeft."

Het moeilijkste voor iemand die ernstig ziek is, is als iemand niet meer van zich laat horen, vertelt Hermans. "Dat raakt enorm, want ik ben de kanker niet. Dus praat met mij en vertel wat je dwarszit, want daar kunnen we het over hebben. Ik kan dan ook mijn gedrag veranderen. Want het klopt wel, dat mensen die kanker hebben - ik zeg het generaliserend - wat ongeduldiger zijn of een korter lontje hebben. Maar je bent bezig met dood of leven. Dus het vergt heel veel van mensen."

Ook in de verhalen die Muller heeft verzameld, wordt dat als veel erger ervaren dan de opmerkingen die ze te horen krijgen: "Mensen van wie je het verwacht, mensen die je dierbaar zijn, die niks laten horen. Dat is het allerergste, dan voelen mensen zich enorm in de steek gelaten."

Vuile was

"We zijn slechter in het hanteren van narigheid, dan in het meeleven met leuke, goede dingen. Ga maar naar een verjaardagspartijtje of een borrel, iedereen wisselt leuke dingen uit, en iedereen houdt de vuile was graag binnen. Op een gegeven moment worden we met de vuile was van iemand geconfronteerd en dan schrikken we. Dan rollen er opeens allemaal dingen uit, die achteraf niet zo handig zijn", zegt Muller. "Wat moet je eigenlijk op zo'n moment? Daarom ga ik dat boekje schrijven, zodat je kunt zien in welke vallen je niet moet trappen."

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.