Een ontroerende, kleine geschiedenis in 'Ongemakkelijke mensen'

Elly Biesters, Ongemakkelijke mensen. Lebowski

''Witte gij hoe een zalm rood wordt?'', vraagt opa. ''Ge moet hem krimp slaan, witte wat dat is?''

In de roman Ongemakkelijke mensen vertelt debutante Elly Biesters over een jeugd in de jaren 70 op het platteland. Ergens tussen de Waal en de Maas woont in een klein dorp een meisje van een jaar of twaalf. Door haar ogen volgen we de gebeurtenissen. Het is een tamelijk zwijgzaam kind dat op het eerste oog neutraal verslag doet van wat ze waarneemt. Ze vertelt over haar familie, met name over haar grootvader, die riviervisser van beroep was.

Opa is een tragikomisch portret. Hij spreekt met een stevig Gelders accent, vloekt als een oordeel en laat geen moment onbenut om uit te leggen hoe je ‘een zalm krimp slaat’. Daarnaast is hij een onversneden seksist, iets wat meer dan eens tot hilarische situaties leidt.

Kleiner, maar minstens zo mooi, zijn de rollen van oma, die zich kapot slooft, moeder, die voortdurend onhebbelijk gespannen is en zus, die, zoals dat vroeger heette, ‘ongelukkig’ is en nog altijd in bed plast.

Ongemakkelijke mensen is een ontroerende, kleine geschiedenis over mensen die zich amper kunnen handhaven in een wereld die in razend tempo verandert. Daarmee is Biesters eerste verwant aan Dorsvloer vol confetti (2009) van Franca Treur. Net zo mooi, net zo sterk.

Mathilde Jansen, Nicoline van der Sijs, Fieke van der Gucht en Johan de Caluwe: Atlas van de Nederlandse taal. Lannoo

De Atlas van de Nederlandse taal is een boek om blij van te worden. Het boek ziet er fantastisch uit en is geschikt voor verschillende soorten lezers. Van de geïnteresseerde leek tot de hoogleraar, voor alle liefhebbers van taal valt er iets te halen. Het gaat over ongeveer alles wat het Nederlands te bieden heeft.

In overzichtelijke en vrolijk geïllustreerde hoofdstukken snijden de schrijvers tal van onderwerpen aan. Zo lezen we over de oorsprong van het Nederlands, over dialecten, over het verschijnen van nieuwe en het verdwijnen van oude woorden, over namen en leenwoorden, over taboewoorden als ‘kaffer’ of ‘allochtoon’ en hun stigmatiserende werking. En over taalverloedering, taalverandering en over waarom we ons ergeren als iemand zondigt tegen de taalregels.

Vermakelijk is het hoofdstuk over vormverandering; hoe liedjes onbedoeld een andere betekenis kunnen krijgen, simpelweg omdat de woorden verkeerd verstaan worden: ‘Hoe huppelt zijn paardje, het dekt op en neer.’

Over neologismen, over de Gooische ‘r’, over aanvankelijk gebrekkig Nederlands dat door de invloed van hippe migranten(klein)kinderen transformeert in nieuw Nederlands, een fraaie mengtaal met woorden uit het Berber, Arabisch, Surinaams en zo meer. Als deze Atlas iets duidelijk maakt, dan is het dat onze taal een spiegel is van al haar gebruikers.

Haemin Sunim, Dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt. Boekerij

De boeddhistische monnik Haemin Sunim geldt voor veel mensen als een van de invloedrijkste leermeesters op het gebied van spiritualiteit. Sunim bundelde zijn wijsheden in Dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt. Daarvan zijn inmiddels meer drie miljoen exemplaren verkocht. Ook in Nederland is het seller.

Eerlijk is eerlijk, het boekje ziet er prachtig uit. Het heeft een mooi formaat en is aan rijk illustraties, een snoepje dus wat de vormgeving betreft. Maar lezen we wat Sunim ons met zijn regels mee wil geven, dan schuurt het onophoudelijk: Neem deze: ‘Worstel niet om je wonden te helen. Giet alleen tijd in je hart en wacht af. Als je wonden er klaar voor zijn helen ze vanzelf.’

Tijd in je hart gieten? Dat veronderstelt dat je zelf actie kunt ondernemen. Maar dat is hier nu juist niet het geval. Bovendien, sommige wonden helen niet. Het boekje staat bol van dit soort kluitje in het rietadviezen. Soms lees je ook regelrechte onzin: ‘Het leven is als een stuk pizza. In een advertentie ziet het er heerlijk uit, maar als we het eenmaal hebben is het niet zo lekker als we hadden gedacht.’ Van denken kan geen sprake zijn als je het leven niet hebt.

Luister de Boekenrubriek terug: