'Toeslagenaffaire is gevolg van leesfout door rechters'

Toeslagenaffaire

De misstanden rondom de kinderopvangtoeslag, ook wel bekend als de toeslagenaffaire, is geen toeval maar een symptoom van een jarenlang verwaarloosde rechtstaat. Dat stelt advocaat Ellen Pasman in haar nieuwe boek Kafka in de rechtstaat. ''Toen ik het boek schreef, viel ik van de ene in de andere verbazing. Je duikt toch weer allemaal nieuwe stukken op en krijgt een steeds grimmiger beeld. Om die reden denk ik dat we nog niet precies weten wat er aan de hand is. Daarom is het heel goed dat er een volledige parlementaire enquête wordt gehouden.''

Die parlementaire enquête gaat veel meer duidelijkheid opleveren over misstanden, verwacht de advocaat. ''Nu zijn nog steeds niet alle documenten beschikbaar, waarschijnlijk worden die niet verstrekt. Er zitten nog een heleboel hiaten in.'' Dat de documentatie van de toeslagenaffaire incompleet is, verbaast Pasman. ''De Kamer is langdurig voorgelogen in deze zaak. Als de Kamerleden Pieter Omtzigt, Renske Leijten, Farid Azarkan en Femke van Kooten-Arissen zich niet zo hadden vastgebeten, was het schandaal niet in deze omvang boven water gekomen.''

Leesfout rechters

De hele affaire is begonnen bij een leesfout van de wet, vervolgt Pasman. ''Ik ben wetteksten gaan lezen en viel van de ene verbazing in de andere. Die terugvorderingen, waar jarenlang van gezegd werd dat het dwingend rechterlijk in de wet is geregeld; dat kon ik helemaal niet in de bepalingen teruglezen. Het staat er helemaal niet en dat is een cruciaal punt.''

Waarom hebben de rechters dit schijnbaar zo makkelijk laten passeren? ''Omdat ze ervan uitgingen dat het een dwingend rechterlijke verplichting was, die in de wet zo is neergelegd. Daardoor dachten ze dat de Belastingdienst geen ruimte had om daarvan af te wijken.'' Dat zou betekenen dat de rechters het eigen wetboek niet hebben opengeslagen om met eigen ogen te kijken wat er staat. ''Ik was er zelf niet bij, maar door sommige schrijvers in de vakliteratuur wordt ook geopperd dat het zo is gegaan. Ik noem het een leesfout en denk dat ze het verkeerd hebben gelezen. Dat is op zichzelf genomen al heel ernstig. Maar ik geloof niet dat het in een gebrek aan onpartijdigheid of onafhankelijkheid zit.''

Alles van Nooit Meer Slapen terugluisteren?

Terugluisteren kan via jouw favoriete podcast-app, of in NPO Luister. Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 01.00 uur hoor je een diepgravend gesprek over cultuur, literatuur, film, muziek, theater of kunst.