Hoe belangrijk is dans als kunstvorm voor de Indiase samenleving?

“Het is heel moeilijk om te praten over de Indiase dans in z’n algemeenheid”, vertelt mede-initiatiefnemer van het festival choreograaf Kálpana Raghuraman in NOS Met het Oog op Morgen. “Er zijn zoveel verschillende vormen, er zijn zoveel verschillende soorten stijlen.”

Stijlen

Bij de klassieke stijl zijn de uiteinden van het lichaam erg belangrijk. “Het hoofd, de voeten en de handen worden gebruikt als expressie. Dat iets heel specifieks vanuit de Indiase dans. Daar kennen we Bollywood ook voor”, legt Raghuraman uit. “De handgebaren, die iets kunnen betekenen, maar niet altijd, zijn erg sierlijk en complex. De voeten die op enorm complexe ritmes dansen, waardoor het lichaam een percussie-instrument wordt.”

Verhaal

Vaak vertelt de dans ook een verhaal. Wat voor een verhaal het is, hangt af van de vorm. “De vorm is eigenlijk net als het alfabet. Het kan van alles aan gedichten en woorden schrijven, je kan er van alles mee. De origine van de klassieke vorm gaat terug naar de tempels, waardoor de verhalen vaak over goden gaan. De dansen waren ook te zien bij koningen, dus dan ging het soms ook over koningen. Daar zien de grootste verhalen, maar daar gaat het niet alleen over. Het bijvoorbeeld ook over de toestand in Rusland gaan.”

“Een beweging kan meerdere dingen betekenen, afhankelijk van de context. Je kan een mes gebruiken om een taart te snijden, maar ook om iemand aan te vallen. Dut het is echt context gebonden. Wat veel mensen denken bij Indiase dans is dat alles wat door de handgebaren wordt gedaan iets betekent. Dus mensen worden zenuwachtig, omdat ze dan denken dat ze van alles missen. Dat is niet altijd het geval, je kan ook gewoon genieten van de vorm. Het gezicht, wat ook hoort bij de expressie, geeft ook veel informatie.”

Dans

Door haar moeder kwam Raghuraman in aanraking met de dans. “Mijn moeder is Indiase danseres en was een van de eerste die een dansschool in Nederland had opgericht. Ik zeg dus altijd: ik ben heel jong begonnen, want toen mijn moeder zwanger van mij was, danste ik heel veel. Ik ben daar echt in geboren en heb zo veel meegekregen.”

Raghuraman heeft zich er ook erg in verdiept. “Ik heb antropologie gestudeerd en in India onderzoek gedaan naar Indiase dans. Ik heb ondertussen ook mijn eigen gezelschap hier.”

Jarenlang trainen

Om de dans te goed uit te kunnen voeren moet je veel oefenen. “Je moet techniek hebben, ballet. Dus jarenlang trainen aan techniek”, legt de choreograaf uit. “Dans en literatuur gaan ook samen, dus je moet veel weten van literatuur en vooral meer over de muziek. Je leert over de muziek en over de ritmes. Indiase dansers zijn wiskundigen, omdat er veel ritmisch wordt gedaan. Je moet al die dingen kennen om echt een goede danser te zijn.” Omdat je zoveel moest leren, gingen kinderen vroeger bij de dansleraar wonen, vertelt Raghuraman. Dat is tegenwoordig niet meer zo. “De samenleving is veranderd.”

Samenleving

“Je kan het gedeeltelijk vergelijken met ballet. Het is heel normaal als iemand in Nederland zegt: oh ja ik ga naar ballet. Dan ga je met de familie mee naar de balletvoorstelling van jouw dochten. Dat is ook zo met Indiase dans. Het verschil is dat er heel veel mensen wonen in India. Dus dan zijn er ook heel veel mensen die Indiase dans uitvoeren in allerlei vormen. Als we het hebben over klassiek is het vooral Bharatanatyam, dat is de bekendste vorm. Dan is het nog steeds niet iedereen, omdat de samenleving heel erg gemoderniseerd is. Ze zijn ook opzoek naar allerlei andere vormen, zoals jazz of urban. Er gebeurt heel veel. De algemene kennis is veel hoger”, vertelt Raghuraman. “Als je nu een balletvoorstelling zou zien, zouden mensen hier snel weten van: hey deze persoon weet iets. Omdat we dat nu meer in onze educatie hebben en kennen. Dat is met de Bharatanatyam ook zo. Dus we kunnen makkelijker weten of iemand goed is of niet.”

Inspiratie

Raghuraman danst zelf ook nog op het festival. “Ik maak vooral hedendaags werk. Ik gebruik Indiase dans en filosofie als inspiratie. Dat meng ik urban en hedendaags, maar voor dit festival ga ik weer terug naar de roots. Ik ga dus een meer klassiek werk presenteren, maar wel gechoreografeerd op een hedendaagse manier.”