Van Cruijff tot Messi: het mysterie van FC Barcelona

In zijn nieuwe boek FC Barcelona, het imperium duikt auteur Simon Kuper in de voetbalfilosofie van de club. Barcelona heeft een eigenaardige speelstijl die de club succesvol maakt op het wereldtoneel, vertelt Kuper in Nooit Meer Slapen. ''Een manier van spelen, die door Johan Cruijff is ingegeven en het mooiste voetbal ter wereld teweegbracht.'' Daarnaast onderscheidt de voetbalclub zich van andere clubs omdat het Catalonië vertegenwoordigt, voegt Kuper eraan toe. ''Het is een hele plaatselijke club waar mensen elkaar meer dan veertig jaar lang kennen.'' Dat maakt volgens de voetbalanalist Barcelona een multinational met de basis van een amateurclub, verweven met de gemeenschap en een tikje politiek.

Voetbalfilosofie Cruijff

De komst van Cruijff verandert het lot van de club, vervolgt Kuper. ''Vooral in 1988, wanneer Barça op het nulpunt zit en Cruijff wordt aangesteld als hoofdcoach. Hij weet precies wat hij wil en zet de hele club naar zijn hand.'' Cruijff introduceert een nieuwe manier van spelen. Daarmee is hij de grondlegger van het moderne voetbal, legt Kuper uit. ''De Britten moesten het hebben van lange ballen en koppen. Voor de Brazilianen waren het mooie dribbels en de Italianen gingen verdedigen. Cruijff vond dat allemaal fout. Hij wilde met tien voetballers op de helft van de tegenstander spelen en de doelman moest de eigen helft in zijn eentje doen.'' Constant de bal hebben, wisselen van positie en snelle diagonale passen kenmerken het Barcelona onder bewind van Cruijff dat later de geschiedenisboeken ingaat als het Dream Team. ''Cruijff is de Einstein van het voetbal, hij zag alles op het veld en kon dat ook vertellen aan zijn medespelers.''

Messi, glorie en afgang

De andere grote man bij de Catalaanse club is Messi. Ironisch genoeg hebben zowel Cruijff als Messi niks gemeen met het politieke belang van Catalonië, vertelt Kuper. Maar dat maakt hun status voor de club er niet minder belangrijk op. ''Op zijn dertiende arriveert Messi in Barcelona voor een proeftraining.'' Binnen vijf minuten is de coördinator van de jeugdopleiding om en krijgt de jonge Messi een contract voor ongeveer 120 duizend euro per jaar. ''Barcelona nam een gok op hem, want de meeste 13-jarigen die kunnen voetballen halen het uiteindelijk niet.''

Lange tijd is een Barça zonder Messi ondenkbaar. De sterspeler is afgelopen zomer vertrokken naar de Europese concurrent Paris Saint-Germain. ''In 2008 werd Messi de beste voetballer daar. Dat hadden ze vaker meegemaakt met Cruijff, Maradona en Ronaldinho. Meestal duurde dat niet heel lang. Daarom besloten ze alles in werking te zetten om Messi een lange en mooie carrière te bezorgen bij Barça. Als Messi wilde dat Ibrahimovic moest weggaan, dan werd de Zweed verkocht. De Argentijnse trainer Gerardo Martino werd hoofdcoach van het elftal omdat hij net als Messi uit Rosario kwam.'' Daarmee werd Messi te belangrijk voor de club, maar het werkte volgens Kuper wel. ''Het is de beste samenwerking geweest tussen een voetbalspeler en een club. Vijftien jaar lang presteerde Messi in de top. Het is alsof je Claude Monet twee keer per week een briljant schilderij laat afleveren.''

Maar na het vertrek van Messi en het wankelend financieel beleid lijken de gloriedagen van de Catalaanse club geteld, ziet Kuper. ''De komende jaren verwacht ik dat Barça een soort subtopper wordt. Ze moeten spelerssalarissen verlagen naar het niveau waar Everton en Aston Villa (Engelse middenmoters, red.) op zitten. In het voetbal bepalen eenmaal de spelerssalarissen je kwaliteit.''